از دو گوشه بالایی رحم دو لوله ظریف ،‌ قابل انعطاف و نرم به نام لوله های رحمی به طرف دیواره جانبی لگن کشیده می شود که انتهای آن بصورت شیپور در محوطه شکم آزاد است ، عمل لوله ها هدایت تخمک آزاد شده از تخمدان و همچنین تخم بارور شده به طرف رحم است .

در زنانی که در سنین باروری هستند لایه داخلی رحم هر ماه رشد می کند و جدارش ضخیم می شود تا برای بارداری آماده شود . اگر زن باردار نشود ، بافت ضخیم شده ، همراه با خون از راه مهبل به بیرون می ریزد که این حالت را قاعدگی گویند .

تومورهای رحم یا خوش خیم هستند و یا بد خیم

تومورهای خوش خیم

مهمترین تومور خوش خیم ، فیبروم رحم است .

فیبروم ها شایع ترین تومور خوش خیم رحم هستند . این تومورها بیشتر در حدود ۴۰ سالگی پیدا می شوند . یک زن ممکن است در یک زمان چند فیبروم داشته باشد . در بیشتر موارد فیبروم علائمی ندارند و احتیاج به درمان هم ندارند ولی باید توسط پزشک کنترل شوند . بر حسب اندازه و محل تومورها ،‌ بعضی مواقع علائمی وجود دارد . این علائم عبارتند از :

·         خونریزی نامنظم

·         ترشح

·         تکرر ادرار

وقتی فیبروم ها سبب خونریزی شدید شوند و با فشار روی اعضای مجاور ایجاد درد کنند درمان جراحی و یا طبی انجام می گیرد . وقتی زن به سن یائسگی می رسد ، فیبروم ها کوچک می شوند و در پاره ای موارد خود بخود از بین می روند .

تومورهای بدخیم

این تومورها بافتها و اعضاء مجاور را مورد حمله قرار میدهند . این تومورها همچنین از راه جریان خون و لنف به تمام نقاط بدن منتشر می شوند . سرطان رحم به استخوانها ، ریه ها و کبد انتشار می یابد .

خونریزی غیرعادی بخصوص بعد از یائسگی ، شایع ترین علامت سرطان رحم است . خونریزی ممکن است کم یا زیاد باشد . . سرطان رحم معمولاً بعد از یائسگی ایجاد می شود و به همین سبب خونریزیهای دوران یائسگی نباید ساده تلقی شود . علائم زیر ممکن است با شروع سرطان رحم همراه باشند :

·         خونریزی و ترشح غیرعادی بخصوص بعد از یائسگی و یا خونریزی زیاد هنگام هنگام عادت ماهانه

·         اشکال و یا درد در هنگام ادرار کردن

·         مقاربت دردناک

·         درد در ناحیه لگن

علائم یاد شده در بالا ممکن است مربوط به سرطان رحم و یا سایر شرایط غیرعادی باشد ، ولی اغلب اوقات ارتباطی با سرطان ندارد .

اگر زن دچار یکی از علائم فوق شد ، ‌باید به پزشک مراجعه کند و پزشک با انجام معاینات و آزمایش های زیر متوجه بیماری خواهد شد :

·         معاینات بالینی و آزمایشگاهی دستگاههای ادراری ، تناسلی و گوارشی . در معاینه داخلی اگر تومور و یا تغییراتی باشد معلوم می شود .

·         نمونه برداری از لایه داخلی بافت رحم و بررسی آن زیر میکروسکوپ .

·         انجام آزمایش پاپ اسمیر ( نمونه ای از سلولهای گردن رحم و بالای مهبل جمع آوری می شود و برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال می شود ) .

تمام خانمها بعد از ازدواج باید آزمایش پاپ اسمیر را انجام دهند .

علل سرطان رحم

این گروه بایستی سالانه معاینه و آزمایش پاپ اسمیر بشوند . بعد از سه بار آزمایش و یا بیشتر ، اگر نتیجه رضایت بخش بود ، زمان آزمایش بعدی با نظر پزشک تعیین می شود .

علت واقعی سرطان رحم مشخص نیست و پزشکان به ندرت می توانند توضیح دهند چرا یک زن سرطان می گیرد و دیگری نمی گیرد . آنچه واضح است این است که سرطان رحم به علت یک آسیب و یا صدمه ایجاد نمی شود ، مسری نیست و کسی از دیگری سرطان نمی گیرد . عواملی بنام خطرساز ، خطر ابتلا را افزایش می دهند .

عوامل خطرساز

·         سن : سرطان رحم بیشتر در زنان ۵۰ سال به بالا شایع است . خطر ابتلا با افزایش سن زیاد می شود .

·         درمان با استروژن : در زنانی که در دوران یائسگی برای برطرف کردن علائم این دوران و یا جلوگیری از پوکی استخوان و کم کردن خطرات بیماریهای قلبی و سکته ، استروژن مصرف می کنند ، شانس ابتلا به سرطان رحم بیشتر است . استفاده طولانی و به مقدار زیاد این خطر را افزایش می دهد .

·         چاقی : خطر ابتلا به سرطان رحم در زنان چاق دو برابر زنان با وزن معمولی است .

·         دیابت و فشار خون بالا : بعضی از دانشمندان اعتقاد دارند که دیابت و فشار خون بالا ، خطر ابتلا به سرطان رحم را بیشتر می کند .

·         سایر سرطانها : خطر بروز سرطان رحم در مبتلایان به سرطان روده بزرگ و پستان بیشتر است .

·         نژاد : خطر ابتلا در نژاد سفید بیشتر از نژاد سیاه است .

·         سایر موارد : نازائی ، نامنظم بودن عادت ماهانه ، یائسگی دیررس هم از دیگر عوامل خطرساز هستند .

درمان

درمان اغلب به روش جراحی صورت می گیرد و در مواردی هم از اشعه درمانی استفاده می شود . تعداد کمی از بیماران با شیمی درمانی و هورمون درمانی معالجه می شوند .

انتخاب روش درمانی به اندازه تومور ، شرایط هورمونی بیمار ، سن ، وضعیت عمومی بیمار و بخصوص درجه بندی سرطان رحم بستگی دارد . منظور از درجه بندی این است که آیا سرطان در مراحل اولیه است و فقط بافت رحم را مبتلا کرده است ویا به اعضای مجاور حمله کرده وانتشار یافته است .

·         جراحی : معمولاً رحم ، لوله های رحم و تخمدانها بیرون آورده می شوند .

·         اشعه درمانی : اشعه درمانی مانند جراحی در واقع درمان محل ضایعه است و فقط سلولهای سرطانی را در محل ضایعه از بین می برد . این روش ممکن است همراه با جراحی باشد و یا قبل و بعد از جراحی مورد استفاده قرار گیرد .

·         هومورن درمانی : درمان با هورمون پروژسترون صورت می گیرد و در واقع یک درمان عمومی است که بصورت خوراکی ویا تزریقی مورد استفاده است .

·         شیمی درمانی : استفاده از داروها است . این داروها خوراکی یا تزریقی هستند مانند هورمون درمانی ، شیمی درمانی هم یک درمان عمومی است و در زمانی که سرطان منتشر شده است ، بکار می رود .

اثرات جانبی روشهای درمانی

·         جراحی : بعد از درآوردن رحم ، زن احساس درد و یا خستگی عمومی می کند . در بعضی مواقع ، تهوع ، استفراغ و اشکال در دفع ادرار و مدفوع وجود دارد . زنانی که تخمدانهای آنها با رحم برداشته می شوند ، فوری یائسه می شوند و علائم یائسگی مانند گرگرفتگی و غیره در آنها پیدا می شود .

تمایلات جنسی معمولاً بعد از درآوردن رحم تغییری نمی کند . البته بعضی از زنان ممکن است تغییر تمایلات جنسی پیدا کنند که مشاوره و حمایت  و مراقبت شوهر از زن در این مواقع بسیار مفید و کارساز خواهد بود .

·         اشعه درمانی : اثرات جانبی بستگی به مقدار اشعه درمانی و محل ضایعه دارد . بیماران هنگام درمان بخصوص در هفته های آخر آن خسته هستند . استراحت مهم است ولی پزشکان توصیه می کنند تا جایی که امکان دارد بیماران فعالیت معمول خود را داشته باشند .

·         هورمون درمانی : زنانی که تحت درمان با پروژسترون هستند ممکن است زود خسته شوند و تغییراتی در وزن و اشتهای آنها پیدا شود .

·         شیمی درمانی : این اثرات جانبی در هر مورد متفاوت است و بستگی به مقدار درمان و نوع دارو دارد . بیماران بیشتر در معرض ابتلا به عفونت قرار می گیرند ، به آسانی خونریزی پیدا می کنند ، بدنشان کوفته و انرژی و توان آنها کم می شود و ممکن است دچار ریزش مو ،‌تهوع ، استفراغ ، کمی اشتها و زخمهای دهانی شوند. این علائم به تدریج بعد از دوره درمان از بین می روند .