آنچه راجع به ایدز باید بدانیم
پایگاه اطلاع رسانی پزشکان ایران
در حالی که کشورهای پیشرفته جهان در طی چند دهه اخیر مشکل بیماریهای واگیردار را تا حد زیادی حل کرده و تمامی توان و امکانات خود را برای مبارزه با بیماریهای غیر واگیر منجمله بیمارهای قلبی – عروقی و سرطانها متمرکز کرده بودند ، ناگهان در سال 1981 میلادی (1360 شمسی ) نوعی بیماری عفونی در دنیا پیدا شد که به سرعت درهمه نقاط جهان گسترش پیدا کرد و امید به ریشه کنی بیماریهای واگیردار را حتی در کشورهای پیشرفته تبدیل به یاس نمود. این بیماری که بصورت یک مشکل عمده بهداشتی خود را نشان داد ایدز نام دارد . در این بیماری دستگاه دفاعی بدن شدیداًدچار اختلال می شود.
بیماری ایدز نوعی بیماری کشنده است که، در همه کشورهای جهان، در گورههای سنی متفاوت ، نژادهای مختلف نه فقط در هم جنس بازان بلکه در هر دو جنس مشاهده شده است و در واقع ایدز یک مشکل جهانی و به کشور و گروه خاصی اختصاص ندارد .
عامل بیماری نوعی ویروس است که مبداء اولیه آن کاملاً مشخص نیست .
راههای عمده سرایت بیماری ایدز عبارتند از :
تماسهای جنسی (جنس مخالف – هم جنس بازان )با افراد آلوده
تزریق خون و فراوردهای آلوده آن، استفاده از سرنگهای مشترک ، بخصوص در بین معتادان تزریقی و بکار بردن ابزار و وسایل آلوده
انتقال از مادر آلوده به جنین
بطور کلی دو گروه سنی بیشتر گرفتار می شوند:
بالغین در سنین 20تا 45 سال
شیر خواران و نوزادان
مرگ و میر ناشی از ایدز در جوانان در کلیه کشورهای جهان بصورت یک مشکل خطر ناک در آمده است. حدود 75تا 90 درصد آلوده به ویروس ایدز در گروه سنی 20تا 45سال که سن تلاش و سازندگی و فعالیت اقتصادی است، اتفاق می افتد . افزایش میزان مرگ و میر ناشی از آلودگی به ویروس ایدز و ابتلا به بیماری در جوانان و شیر خواران ، طول عمر بسیاری از کشورهای جهان کاهش خواهد داد.
از آنجای که ایدز یک مشکل بهداشتی نیست ،بلکه یک مشکل اجتماعی و فرهنگی است که مسائل اقتصادی را نیز بدنبال دارد، لازم است همه سازمانهای دولتی، غیر دولتی و مردم در امر کنترل و پیشگیری از بیماری با هم همکاری و مشارکت نمایند . از آنجایی که در حال حاضر واکسنی موثر و درمان اساسی برای بیماری وجود ندارد ، تنها راه مبارزه با ایدز ، پیشگیری از آلودگی است .
هر چند بیماری ایدز در حال حاضر جزء مسایل حاد بهداشتی کشور ما نیست ، ولی افزایش موارد آلودگی و بیماری از سال 1366 به بعد که اولین مورد آن در کشور شناخته شد ، از این طرف و قرار گرفتن ایران در منطقه آسیا که هر سال بطور فزاینده ای مورد آن زیادتر می شود از طرفی دیگر ، ایجاب می نماید با بکارگیری راههای موثر پیشگیری ، از انفجار این آتش فشان خاموش جلوگیری شود . خوشبختانه وجود اعتقادهای مذهبی و پای بندی خانواده های ایرانی به اصول و اخلاق اسلامی، خود یکی از راههای موثر کنترل و پیشگیری از آلودگی و بیماری است .
کاهش وزن بیشتر از 10 درصد
اسهال مزمن بیشتر از یک ماه
تبهای متناوب یا ثابت بیش از یک ماه
|
علائم فرعیسرفه پایدار به مدت بیش از یک ماهعفونت پوستی منتشر همراه با خارشتبخالهای عود کنندهبرفک دهانیعفونت تبخالی مزمن پیشرونده و منتشر,بزرگ شدن عمومی غدد لنفی |
مرحله اول
مرحله دوم
مرحله سوم
مرحله چهار
مرحله قبل از ایدز و حالات وابسته به ایدز:قبل از بروز علائم نهایی ایدز در بیمار ، عوارضی ظاهر می شود که به آن علائم مربوط به ایدز می گویند و عبارتند از :
کاهش وزن بیشتر از10درصد وزن سابق
اسهال به مدت بیشتر از یک ماه
عرق شبانه
خستگی، بی حالی و ضعف
این علائم را مقدمه استقرار کامل ایدز که پایان طیف بیماری می باشد ، به حساب می آورند . در برخی موارد ، بی قراری، بی اشتهایی، دل درد ، سردرد وجود دارد و تغییرات عصبی منجر به از دست دادن حافظه و آسیب اعصاب محیطی می شود. این علائم معمولاً متناوب است ولی کاهش وزن در اکثر بیماران وجود دارد و پیشرونده هم می باشد . بسیاری از بیماران در این مرحله دچار ضایعات پوستی، مخاطی و ضایعات دائم و یا عود کننده دهنی و یا ناحیه تناسلی به علت ویروسهای مختلف می شوند.
مرحله پنجم
ایدز:ایدز به مرحله نهایی آلودگی ایدز گفته میشود. در این مرحله به علت کاهش شدید قدرت دفاعی بدن، شخص، مستعد ابتلا به بسیاری عفونتهای و سرطانها می شود که علائم بسیار متنوعی دارند و د رنهایت بیمار را از پای در می آورند.
حدود 25درصد افراد پس از 5سال ،25درصد پس از 10سال و حدود25درصد پس از 15سال از ورود ویروس به بدن دچار ایدز می شوند . یعنی در مجموع حدود 75درصد افراد آلوده پس از 15سال به مرحله ایدز می رسند.
در مورد این مساله که بالا خره 25درصد باقیمانده چه سرنوشتی دارند و چه زمانی وارد مرحله ایدز می شوند بحث وجود دارد. ولی آنچه که مسلم است فرد آلوده ، حتی اگر دیرتر هم وارد مرحله بیماری شود، همواره برای سایرین آلوده کننده باقی می ماند.
ایدز بر روی تمامی دستگاههای و اندام های بدن مانند تنفس ،گوارش، عضلانی، عصبی، پوست و مخاط، گوش و حلق و بینی و …اثر می گذارد.
پس از رسیدن به مرحله نهایی ایدز، متوسط طول عمر در بالغین حدود 5/2 سال است و بیماری نهایتاً به علت یکی از عفونتهای فرصت طلب و یا سرطانها از پا در می آید .
بیماری ایدز تمامی دستگاههای بدن را گرفتار می کند. با تشخیص به موقع و بجا و بدنبال آن با بکار بستن در مانهای نگه دارنده و مراقبتهای صحیح می توان تا حد قابل توجهی از مشکلات بیمار کاست و شرایط مناسبتری را برای زندگی وی فراهم نود.
متاسفانه بیماری ایدز درمان قطعی ندارد . برای عفونتهای فرصت طلب و سرطانها می توان درمانهای لازم را بکار برد و با داروهای مخصوص دستگاه دفاعی بدن را تقویت نمود . تاکنون واکسن موثری برای جلوگیری از بیماری پیدا نشده است.
چون بیماری واکسن و درمان موثری ندارد و آلودگی به ویروس ایدز نهایتاً به بیماری ایدز منتهی میشود که کشنده است ، بنابر این تنها راه مبارزه ، بکاربردن روشهای پیشگیری از آلودگی است که عباتند از:
به منظور پیشگیری از سرایت بیماری از راه تماس جنسی:
خویشتن داری و دوری از تماسهای جنسی مشکوک،در دوران تجرد،
پای بند به اصول اخلاقی و خانوادگی پس از ازدواج،
وفاداری به همسر و عدم بی بندوباری و پرهیز از انحراف جنسی و روابط جنسی غیر مطمئن،
استفاده از کاندوم،
اجتناب از رابطه جنسی مقعدی.
با کنترل خون و فراورده های خونی،احتمال سرایت آلودگی از این راه بسیار کم می شود.
اجتناب از استفاده مجدد از سرنگهای یک بار مصرف و عدم استفاده از سرنگهای مشترک.
عدم استفاده از مسواک مشترک و بکار بردن تیغ ریش تراش یکبار مصرف دیگران .
در حال حاضر تنها راه پیشگیری از سرایت آلودگی مادر به فرزند ، عدم بارداری زن آلوده و استفاده از وسایل یشگیری از حاملگی است.
ابعاد فاجعه در جهان (اهمیت ملی،بین المللی و جهانی)
در جهان سالانه حدود 8/5 میلیون مورد جدید آلودگی به ویروس ایدز پیدا می شود که این رقم در سالهای 1999 و 2000،به بالاتر از 5/6 میلیون خواهد رسید . بعلاوه مرگ و میر سالانه از 5/2 میلیون نفر در سالهای1999 و 2000به 3 میلیون نفر می رسد که چهارمین علت مرگ درجهان و اولین علت مرگ در جهان سوم و بیشترین علت مرگ در گروه سنی جوان، فعال ودرسراسر جهان است.
ایدز در ایران
اولین مورد بیماری ایدز در ایران در سال 1366 در یک کودک 6ساله هموفیل که از فاکتورهای انعقادی وارداتی آلوده به ویروس ایدز استفاده کرده بود ، مشاهده شد.
برابر آخرین بررسیهای انجام شده، تا تاریخ اول مهر ماه 1378 تعداد1804 مورد آلودگی به ویروس ایدز شناسایی شده است که 237 مورد آن به مرحله ایدز رسیده و از این عده 203 نفر فوت شده اند.البته بر اساس بر آورد سازمان جهانی بهداشت موارد آلودگی حدود 8000 نفر پیش بینی می شود.
موارد یاد شده در بالای از راههای زیر آلوده شده اند:
69 درصد در اثر استفاده از سرنگ و سوزن اشتراکی (معتادین تزریقی)
13 درصد از راه تماس جنسی.
11 درصد از راه خون و فراورده های خونی .
1 درصد از مادر آلوده به کودک و مواردی هم نامشخص بوده است.
ایدز بلای جامعه معاصر است . در حال حاضر ایدز تنه بیماری است که در همه کشورهای جهان، چه غنی و چه فقیر ، بعنوان یک مشکل حیاتی مطرح است.
بیماری ایدز در همه کشورهای جهان، در گروههای سنی متفاوت، نژادهای مختلف و در هر دو جنس مشاهده می شود. ایدز تنها یک مشکل بهداشتی نیست، بلکه یک مشکل اجتماعی فرهنگی است.
بیماران مبتلا به ایدز بی نهایت آسیب پذیرند. بعلت پیش داوری و ترس از سرایت بیماری، این بیماران در مورد انتخاب مسکن، شغل، مراقبتهای بهداشتی و حمایت عمومی مورد تبعیض قرار می گیرند. رفتارهای نامناسب و تحقیرآمیز، موجب انزوای بیمار گشته، فرصت آموزشی را از وی می گیرد. وحشت مرگ، وحشت طرد و تنهایی، وحشت انگ اجتماعی، اخراج کارگران مبتلا و بدنامی از طرف دوستان، آشنایان و خانواده، سبب می شود آنهایی که گمان می کنند ممکن است آلوده باشند، وضعیت خودشان را تا جایی که مقدور تست مخفی نگهدارند که این خود موجب گسترش آلودگی می شود.
به همین دلیل این بیماران باید از خدمات حمایتی از قبیل حمایت قانونی و مالی، مشاوره ای و خدمات بهداشتی درمانی برخوردار گردند.
در بعضی جوامع مانند کشور ایران که آلودگی در سطح خیلی پائین است، هنوز مشکلات اقتصادی و اجتماعی، خود را نشان نداده است ولی در آینده شاید چنین نباشد. باید بدانیم این مشکلات در کنار ماست و ما را تهدید می کند، زیرا کشور ما در منطقه آسیا واقع است که پرجمعیت ترین و فقیرترین منطقه جهان است و بر اساس بهداشت جهانی با دارا بودن پایین ترین معیارهای اقتصادی و انسانی، امکان همه گیری آلودگی و بیماری ایدز در قرن بیست و یکم بر اساس برآورد سازمان جهانی بهداشت در آن زیاد است. باید توجه داشت که تنها سد مطمئن در مقابل گسترش آلودگی، رعایت سخت و قانونمند روابط جنسی و پای بندی به اصول مقدس زناشویی و ارزشهای اخلاقی در جامعه است.
آمار ایدز
در جنوب آفریقا، بیماری ایدز میلیون ها قربانی گرفته است. سازمان ملل متحد می گوید در طول سال جاری میلادی تعداد افراد آلوده به "اچ آی وی" یا ویروس بیماری ایدز به حدود پنج میلیون نفر خواهد رسید.
آژانس مسوول مبارزه با بیماری ایدز که از آژانس های وابسته به سازمان ملل متحد است پیش بینی می کند که بیش از سه میلیون نفر طی سال جاری میلادی در اثر بیماری ایدز جان خود را از دست خواهند داد.
این آژانس هشدار می دهد که بیماری ایدز در اروپای شرقی و در سراسر آسیا به سرعت در حال رشد است.
تعداد افراد آلوده به ویروس اچ آی وی در جهان:
جنوب آفریقا: 29 میلیون و چهارصد هزار نفر
جنوب و جنوب شرق آسیا: 6 میلیون نفر
اروپای شرقی و آسیای میانه: 1میلیون و دویست هزار نفر
اروپای غربی: 570 هزار نفر
آمریکای لاتین: 1 میلیون نفر و پانصد هزار نفر
آمریکای شمالی: 980 هزار نفر
اما این گزارش می افزاید منطقه آفریقای سیاه یا جنوب آفریقا که بیش از دو سوم از مجموع چهل و دو میلیون فرد آلوده به ویروس اچ آی وی در سراسر جهان را در خود جای داده است، همچنان بدترین منطقه جهان از لحاظ ابتلا به بیماری ایدز است.
حدود سی میلیون نفر در این منطقه مبتلا به ایدز هستند.
پیتر پیوت، رییس آژانس مبارزه با بیماری ایدز، وابسته به سازمان مللف گفت در تعدادی از کشورهای جنوب آفریقا ویروس "اچ آی وی" با خشکسالی و قحطی همراه شده و فاجعه را بسیار وحشتناک تر کرده است.
وی همچنین خاطر نشان ساخت که برای اولین بار مشخص شده که نیمی از افراد آلوده به ویروس بیماری ایدز، زن هستند.
گزارش آژانس مبارزه با بیماری ایدز سازمان ملل که در آستانه روز جهانی ایدز (یکشنبه اول دسامبر) منتشر شده، می افزاید که وضعیت قاره آفریقا از نظر بیماری ایدز، وخیم تر نیز خواهد شد.
بر اساس این گزارش، در کشورهای بوتسوانا، لسوتو، سوازیلند و زیمبابوه واقع در جنوب آفریقا میزان ابتلا به ایدز بیش از آنچه تصور می رفت، گسترش داشته است.
در این کشورها از هر سه نفر یک نفر مبتلا به بیماری ایدز است.
بر اساس گزارش آژانس مبارزه با بیماری ایدز، در مورد گسترش ویروس بیماری ایدز در شرق و جنوب آسیا نیز نگرانی فزاینده ای وجود دارد.
در کشورهای چین و هند یک میلیون نفر به ویروس اچ آی وی آلوده شده اند اما این نگرانی وجود دارد که آمار واقعی ممکن است بسیار بالاتر از این حد باشد