مصرف دارو در زمان شیردهی

هر چند مصرف بسیاری از داروها در دوران شیردهی بی خطر است ولی تقریباً تمامی داروها به درجاتی وارد شیر مادر شده و بعضی از آنها بر روی تولید شیر نیز تأثیر دارند. برای اطمینان، همیشه در مورد دارویی که قصد مصرف آن را دارید، حتی داروهایی نظیر استامینوفن که نیاز به نسخه ندارند، نظر پزشک را جویا شوید. در جداول زیر میزان خطر مصرف داروهای مختلف در زمان شیر دهی آورده شده است.

داروهایی که مصرف آنها با دوز معمول بی خطر است

داروهایی که مصرف آنها در زمان شیردهی با دوز معمول بی خطر است

نام ژنریک	نام تجارتی	کاربرد
استامینوفن	تایلینول (Tylenol)	ضد درد
آنتی اسیدها	Maalox, Mylanta	درمان زخم معده
بوپیواکائین (Bupivacaine)	Marcaine	بی حسی موضعی
کافئین	قهوه، نوشابه های گازدار	محرک
سفالوسپورین ها	Keflex, Ceclor, Ceftin, Omnicef, Suprax	آنتی بیوتیک برای درمان عفونت های ریوی، گوش، پوستی، دستگاه ادراری، گلو و استخوان
کلوتریمازول	Lotrimin, Mycelex	درمان عفونت های مخمری و قارچی
داروهای ضد بارداری (حاوی فقط پروژستین)	Micronor, Norplant, Depo-Provera	ضد بارداری
کورتیکواستروئیدها (کورتون)	پردنیزون	درمان التهاب مفاصل و مشکلات دیگر
اسپری های ضد احتقال بینی (decongestant)	Afrin	ضد احتقان و گرفتگی بینی
دیگوکسین	Lanoxin	مشکلات قلبی
اریترومایسین	E-Mycin, Erythrocin	آنتی بیوتیک برای عفونت های پوستی و تنفسی
فکسوفنادین (Fexofenadine)	Allegra	ضد حساسیت
فلوکونازول (Fluconazole)	Diflucan	ضد عفونت های مخمری
هپارین		ضد انعقاد
ایبوپروفن	Motrin, Advil	ضد درد
داروهای استنشاقی، داروهای متسع کننده برونش و کورتیکواستروئیدها	Albuterol, Vanceril	ضد آسم
انسولین		دیابت: دوز لازم ممکن است در دوران شیردهی تا 25% کاهش داده شود
لابتالول (Labetalol)	Normodyne, Trandate	فشار خون
داروهای ملین، نرم کننده های مدفوع	Metamucil, Colace	درمان یبوست
لیدوکائین	گزیلوکائین	بیحسی موضعی
لوراتادین (Loratadine)	Claritin	ضد حساسیت، آنتی هستامین
هپارین های با وزن مولکولی پایین (انوگزاپارین، دالتپارین، تینزاپاراین)	Lovenox, Fragmin, Innohep	ضد انعقاد
سولفات منیزیم		درمان پره اکلامپسی و اکلامپسی (مسمومیت حاملگی)
متیل دوپا	آلدومت (Aldomet)	ضد فشار خون
متیل ارگونوین (Methylergonivine)	مترژین	پیشگیری یا کنترل خونریزی بعد از زایمان
متوپرولول	Lopressor	ضد فشار خون
میکونازول	Monistat 3	درمان عفونتهای مخمری
پنی سیلین ها	آموکسی سیلین، پنی سیلین VK	ضد عفونت های باکتریایی (آنتی بیوتیک)
پروپرانولول	ایندرال	ضد فشار خون و مشکلات قلبی
تئوفیلین	Theo-Dur	درمان آسم و برونشیت
داروهای تیروئید	Synthroid	درمان بیماری های تیروئید
واکسن ها (همه)
وانکومایسین	Vancocin, Vancoled	آنتی بیوتیک
وارفارین	کومادین	ضد انعقاد

داروهایی که مصرف آنها احتمالاً بی خطر است

در مورد تاٍر این داروها بر نوزاد شیرخوار اطلاعات کمی در دسترس است ولی در صورتیکه تأثیر داشته باشند خفیف است. در بعضی موارد نادر شیرخوار ممکن است واکنش آلرژیک بروز دهد.

داروهایی که مصرف آنها در زمان شیردهی احتمالاً بی خطر است

نام ژنریک	نام تجارتی	کاربرد
مهار کننده های ACE	انالاپریل (Vasotec)، بنازپریل(Benazepril OR Lotensin)	درمان فشار خون
آسیکلوویر و والاسیکلوویر	Zovirax, Valtrex	ضد ویروس تبخال
داروهای آنتی کولینرژیک	Pro-Banthine	درمان اسپاسم های روده ای و کیسه صفرا؛ ممکن است سبب کاهش تولید شیر شود
داروهای ضد تشنج	Depakote, Dilantin, Tegretol	از مصرف ethosuximide، فنوباربیتال و پیریمیدون خودداری کنید
آنتی هیستامین ها	بنادریل، کلر-تریمتون	ممکن است سبب کاهش تولید شیر و گیجی شیرخوار شود
دارو های ضد سل	INH	درمان سل
آزاتیوپرین	ایموران (Imuran)	سرکوب دستگاه ایمنی بعد از پیوند اعضاء
باربیتورات ها (غیر از فنوباربیتال)	Fiorinal, Fioricet	برای خواب آلود کردن و سردرد های تنشی
ضد احتقان های (دکونژستانت) خوراکی	Sudafed, Entex PSE	درمان احتقان بینی بر اثر سرما خوردگی یا حساسیت؛ ممکن است سبب کاهش تولید شیر شود
ارگونوین (کوتاه مدت)		درمان خونریزی رحم؛ ممکن است سبب کاهش تولید شیر شود
فلوکونازول	Diflucan	ضد قارچ
گادولینیوم	Magnevist, Omniscan	عکسبرداری MRI
هالوپریدول	هالدول	درمان اختلالات روانی
مهار کننده های هیستامین H2	سایمتیدین (Tagemet)، رانیتیدین (Zantac)، نیزاتادین (Axid)، و فاموتیدین (Pepcid)	درمان زخم معده
لورازپام	Ativan	درمان اضطراب
متی مازول	Tapazole	درمان پرکاری تیروئید؛ زیر 20 میلی گرم در روز احتمالاً بی خطر است
متوکلوپرامید	Reglan,Plasil	ضد تهوع
ناپروکسن (Naproxen)	Naprosyn, Anaprox, Aleve	ضد درد؛ در شیرخوار بالای 1 ماه مشکلی ندارد
اگزازپام	Serax	درمان اضطراب
پاروکستین (Paroxetine)	Paxil	درمان افسردگی
فنوتیازین ها	Compazine, Stelazine, Thorazine
پروپیل تیو اوراسیل (Propylthiouracil - PUT)		درمان پرکاری تیروئید
کینیدین		درمان نامنظمی های ضربان قلب
سرترالین	Zoloft	درمان افسردگی
اسپیرونولاکتون	Aldactone, Aldactazide	درمان فشار خون
سولفیسوکسازول	Gantrisin	عفونت های دستگاه ادراری
سوماتریپتان	Imitrex	درمان میگرن
تتراسیکلین ها (زیر 14 روز)	تتراسیکلین، داکسی سیکلین	درمان جوش های صورت و عفونت های دستگاه ادراری
داروهای مدر تیازیدی	HydroDiuril, Esidrix	درمان فشار خون و ادم
داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای (آمی تریپتیلین، ایمی پرامین، نورتریپتیلین)	Elavil, Tofranil, Pamelor	درمان افسردگی
وراپامیل	Calan, Isoptin, Verelan	درمان فشار خون

داروهایی که مصرف آنها احتمالاً خطرناک است

از مصرف این داروها باید خودداری کرد و یا با احتیاط مصرف کرد بویژه اگر مادر به نوزاد تازه متولد شده و یا نارس شیر می دهد.

داروهایی که مصرف آنها در زمان شیردهی احتمالاً خطرناک است

نام ژنریک	نام تجارتی	کاربرد
اسبوتولول (Acebutolol)	Sectral	درمان فشار خون و نامنظمی های ضربان قلب
آتنولول	Tenormin	درمان فشار خون و نامنظمی های ضربان قلب
آنتی هیستامین دکونژستانت	Contac, Dimetapp	درمان سرما خوردگی و حساسیت؛ ممکن است سبب کاهش تولید شیر گردد
بنزودیازپین ها (دیازپام)	لیبریوم با اثر طولانی مدت، والیوم، Dalmane	درمان اضطراب و بی خوابی (لورازپام و اگزازپام ترجیح دارند)
کلرتالیدون	Hygroton, Thalidone	داروهای افزایش دهنده ادرار که در درمان فشار خون استفاده می شوند؛ ممکن است سبب کاهش تولید شیر گردد
سیتالوپرام	Celexa	ضد افسردگی؛ ممکن است سبب کاهش تولید شیر گردد
کلیندامایسین	Cleocin	درمان عفونت های شکمی یا مهبلی
کلونیدین	Catepres	درمان فشار خون بالا؛ ممکن است سبب کاهش تولید شیر گردد
داروهای ضد بارداری (حاوی استروژن)	Ortho-Novum, Lo-Ovral, Loestrin	ضد بارداری؛ ممکن است سبب کاهش تولید شیر گردد
داکسپین	Sinequan	ضد افسردگی
ارگوتامین	Cafergot	درمان میگرن
اتوساکسیماید (Ethosuximide)	Zorontin	درمان صرع
فلوکستین	Prozac, Serafem	ضد افسردگی
مواد حاجب ید دار		رادیوگرافی کلیه؛ شیردهی باید موقتاً قطع شود
Lindane	Kwell	درمان شپش و گال
لیتیوم	Lithobid	درمان بیماری دو قطبی (از بیماری های روانی)
مترونیدازول	Flagyl	آنتی بیوتیک - درمان بعضی عفونت های روده ای و دستگاه تناسلی
نادولول	Corgard	درمان فشار خون و مشکلات قلبی
نارکوتیک ها	Tylenol#3, Vicodin	ضد درد (حداکثر 1 قرص هر 4 ساعت)
نیتروفورانتوئین	Macrobid	درمان عفونت های ادراری (بعد از یک ماهگی بی خطر تر است)
فنوباربیتال با دوز ضد تشنج		درمان تشنج
پیروکسیکام	Feldene	درمان التهاب و درد مفاصل
آنتی باکتریال های کینولون	Cipro و Levaquin توصیه نمی شود؛ Noroxin ارجح است	درمان عفونت های ادراری و سوزاک
رزرپین		درمان فشار خون
سوتالول	Betapace	درمان بیماری های قلبی
داروهای مدر تیازیدی، با اثر طولانی مدت یا با دوز بالا	Aquatensin, Enduron, Lozol, Renese	درمان فشار خون و ادم
Venlafaxine	Effexor	درمان افسردگی

داروهایی که مصرف آنها ممنوع است

مصرف این داروها در زمان شیردهی ممنوع است و در صورتیکه به هر دلیل مصرف آنها ضروری باشد بسته به مدت مصرف دارو شیردهی باید بطور موقتی یا دائمی قطع شود.

داروهایی که مصرف آنها در زمان شیردهی ممنوع است

نام ژنریک	نام تجارتی	کاربرد
آمانتادین	Symmetrel	درمان سرماخوردگی یا بیماری پارکینسون؛ ممکن است سبب کاهش تولید شیر شود
آمیدوران	Cordarone	درمان بیماری های قلبی
داروهای ضد سرطان
کوکائین
کلوزاپین	Clozaril	درمان اسکیزوفرنی
نمک های طلا	Myochrysine	درمان التهاب مفاصل
ید	Betadine	شستشوی مهبل
داروهای پایین آوردنده چربی خون	Baycol, Lescol, Lipitor, Lopid, Mevacor, Pravacor, Zocor	درمان چربی خون
متامیزول (دیپیرون)		ضد درد/ضد البهاب
سالیسیلات ها با دوز بالا	آسپیرین	درمان التهاب مفاصل

تغذیه در دوران شیردهی

تغذیه صحیح در دوران شیردهی
 

شیردهی دورانی خاطره انگیز برای مادراست. سختی ها و شیرینی هایش همه در ذهن مادر به خوبی نقش می بندد. مادر و کودک عاشق و نیازمند یکدیگرند و مادر فداکارانه آنچه در روح و جسمش دارد به کودک می بخشد و برای آنکه بتواند با سلامت کامل و خاطره ای خوش این دوران را به پایان برساند ، باید بداند که چگونه نیازهایش را تامین کند.

چرا شیر مادر بهتر است ؟

پژوهشهای انجام شده در 30 سال اخیر نشان داده ، بهترین و کامل ترین غذا برای کودک تا سن 4 تا 6 ماهگی فقط شیر مادر است . چرا؟

. چون شیر مادر از شیرهای دیگر مغذی تر است.

. همیشه استریل است.

. بیش از300 نوع عامل ضد میکروبی در شیرمادر وجود دارد که مانع بروز بیماری در کودک خواهد شد . از این رو میزان شیوع اسهال در کودکانی که شیرمادرخوار هستند 3 تا 14 بار کمتر از کودکان شیرخشکی است و به دلیل وجود همین عوامل ضد میکروبی، نوزاد خیلی کمتر به عفونت تنفسی ، عفونت اداری و عفونت گوش میانی مبتلا می شود.

. شیرمادر کمتر ایجاد حساسیت می کند و در خانواده هایی که یکی از اعضاء مبتلا به حساسیت هستند، حتماً باید کودک با شیر مادر تغذیه شود.

. کودکی که شیر مادر می خورد نه زیادی  چاق و پفکی می شود و نه لاغرمی ماند. چون کلیه نیازهای کودک با شیر مادر تامین خواهد شد. مثلاً اگر نوزادی زودتر از موعد بدنیا آید شیر مادرش با شیر مادری که نوزاد و به موقع بدنیا آمده تفاوت زیادی دارد و نیازهای کودک را برای رشد بیشتر تامین خواهد کرد. یک نکته جالب در مورد شیرمادر این است که شیری که کودک  در دقایق اول می مکد، حاوی پروتئین بیشتر و چربی کمتر است و با ادامه شیر خوردن به مرور چربی شیر زیادتر می شود. این مساله باعث می شود که کودک درزمان لازم احساس سیری کند و مادر باید توجه داشته باشد که نوزاد را زود از سینه جدا نکند تا کودک با چربی دقایق آخر شیردهی، وزن گیری بهتری داشته باشد.

. مکیدن سینه باعث رشد فک و دندانهای کود ک می شود.

. تماس نزدیک مادر و نوزاد باعث افزایش مهر و محبت آنها می شود.

پس شیرمادر مناسب ترین  و طبیعی ترین روش تغذیه شیر خوار است.

نیازهای غذایی مادر در دوران  شیردهی

در دوران بارداری، جنین بسیاری از ذخائر بدن مادر را مصرف می کند و اگر مادر در دوران شیردهی تغذیه نامناسبی داشته باشد، به مرور خصوصاً با زایمانهای مکرر قوایش تحلیل می رود ، استخوانهایش پوک می شود ، ریزش مو پیدا می کند و گاهی ازترس اینکه این عوارض پیش آید آنقدر پرخوری می کند که وزنش بالا رفته و بازگشت به وزن پیش از بارداری بسیار مشکل خواهد شد. پس بسیار اهمیت دارد مادر دقیقاً بداند چه میزان انرژی و مواد مغذی نیاز دارد.

* انرژی : مادر برای تهیه شیر 500 کالری انرژی اضافه بر نیاز بدنش لازم دارد. به عبارتی اگر پیش از بار داری 2000 کالری انرژی در روز نیاز او را تامین می کرده، در شیردهی 2500 کالری انرژی لازم دارد. علاوه بر این 500 کالری مقداری انرژی هم از چربی های ذخیره شده در دوران بارداری تامین می شود که این مساله باعث می شود، اگر مادر براساس مقادیر خواسته شده در این دوران، غذا مصرف کند به مرور هر ماه نیم کیلو لاغر می شود ( چاقی دوران بارداری بر طرف خواهد شد). براساس میزان انرژی لازم در دوران شیردهی ، غذاهای تامین کننده آن داده می شوند.

* پروتئین : در دوران شیردهی نیاز مادر به پروتئین فقط 15گرم اضافه می شود. ازاین رو کل پروتئین مورد نیاز حدود 65 تا70 گرم در روز است . این میزان پروتئین با مصرف 3 لیوان شیر در روز، 1عدد تخم مرغ و 180 تا 300 گرم  گوشت و حبوبات تامین می شود.

* املاح : بهترین املاح کلسیم و آهن هستند که اگر مادر مشکل کم خونی داشته باشد و یا در معرض کم خونی باشد مصرف قرص فرو سولفات ضروری است. برای تامین کلسیم مادر باید در روز 3 تا 4 لیوان شیرکم چربی و سبزیجات برگ سبز مثل اسفناج ، نعناع ،جعفری ، کرفس و کلم و نیز مغز بادام و بادام زمینی مصرف کند.

پس خیلی خوب است که مادر شیرده هفته ای یک بار خورش کرفس بخورد و هرروز چند عدد بادام و بادام زمینی میل کند.

بهتر است مادرانی که کم خونی دارند، هفته ای یک بار جگر بخورند ودر طول روز حتماً 1عدد تخم مرغ و مقداری گوشت قرمز میل کنند. گردو نیز برای این مادران مفید است.

* ویتامین ها : برای تامین ویتامین های لازم ، مادر حتماً به 5 تا 6 لیوان سبزیجات تازه بصورت سالاد، سبزی خوردن و یا پخته شده در غذا نیاز دارد و بایستی هر روز 4 تا 5 عدد میوه مصرف کند.

* چربی ها : در شیرمادر یک سری چربی های غیر اشباع موجود است که در غدد پستان ساخته نمی شوند و باید از طریق غذا تامین شوند. پس بهتر است مادر هفته ای یک بار ماهی مصرف کند و از روغن زیتون در سالادش استفاده کند.

* آب : مادر در روز به 6 تا 8 لیوان آب یا آب میوه نیازدارد.

نمونه یک رژیم غذایی مناسب برای یک مادر شیرده

صبحانه	نان سبوس دار 3 برش + پنیر30گرم + کره 2قاشق مرباخوری + عسل یا مربا 2قاشق مرباخوری + شیرکم چربی 1لیوان
ساعت 10	میوه 1 عدد ، چای وکیک
نهار	لوبیا پلو با سالاد شیرازی؛ گوشت 120گرم ، کته 15 قاشق غذاخوری، لوبیا سبز پخته یک دوم لیوان ، روغن مایع 2 قاشق مرباخوری ، ماست کم چربی 1 لیوان ، خیار 1عدد ، گوجه 1عدد، پیاز یک دوم عدد به همراه آبلیمو و روغن زیتون
عصرانه	میوه 2 عدد ، نان 2برش ، پنیر 30 گرم ، گردو 2 مغز کامل
شام	کوکوی سبزی با ماست؛ تخم مرغ 1 عدد ، سبزی خام 2 لیوان ، نان 2 برش ، روغن مایع2 قاشق غذاخوری ، ماست کم چربی 1 لیوان
پیش از خواب	شیرکم چربی 1 لیوان ، عسل 1 قاشق غذاخوری

این رژیم حاوی 2700 کالری انرژی ، 344 گرم کربوهیدرات ، 97 گرم پروتئین و 88 گرم چربی است.

تحقیقات اخیرنشان داده کودکانی که با شیر مادر تغذیه شده اند، کمتر از کودکانی که با شیر گاو تغذیه شده اند، به بیماری دیابت نوجوانی( یا دیابت وابسته به انسولین) و بیماری MS مبتلا می شوند و این خبر اهمیت شیر مادر را نشان می دهد.

چه مواد غذایی برای مادران شیرده مجاز نیست ؟

1) دم کرده های گیاهی : گاهی دم کرده های گیاهی مثل چای نعناع و گل گاو زبان موجب بروز اثرات جانبی مثل تهوع و استفراغ در مادر می شود و ترکیبات این نوشیدنی ها وارد شیر شده و امکان دارد همین اثرات در نوزاد هم بروز کند.

2) کافئین : کافئین وارد شیر مادر شده و موجب تحریک پذیری نوزاد می شود. بنابراین توصیه می شود مادر شیرده کمتر از 2 لیوان در روز قهوه و کوکا مصرف کنند ، شکلات و کاکائو هم دارای تئوبرومید است که مانند کافئین محرک است و بهتر است مصرفش محدود شود.

3) قند مصنوعی : اثر قندهای بدون کالری و محصولات شیرین وبدون قند بر نوزاد نامشخص است. پس بهتر است مصرف این مواد در شیردهی محدود شود.

4) ادویه جات زیاد : مصرف زیاد ادویه طعم شیرمادر را عوض می کند که بهتر است در شیردهی کمتر ادویه مصرف شود.

جدول نیازهای تغذیه ای مادر در دوران شیردهی

دانستن نیازهای تغذیه ای یک مادر شیرده، برای مادرانی که ازمکمل های ویتامین واملاح استفاده می کنند، ضروری است تا از مصرف بیش از حد مکمل ها جلوگیری شود.

ماده مغذی	میزان مورد نیازدرروز
انرژی پروتئین ویتامین A ویتامین D ویتامین E ویتامین  K ویتامین C ویتامین B1 رمیوفلاوینB2 نیاسینB3 ویتامین B6 فولات ویتامین B12 کلسیم فسفر منگنز آهن روی ید سلنیم	2700کالری 65 گرم 1300 میکروگرم 5 میکروگرم 12 میلی گرم 65 میکروگرم 95 میلی گرم 5/1 میلی گرم 6/1 میلی گرم 17 میلی گرم 5/1 میلی گرم 500 میکروگرم 8/2 میکروگرم 1000 میلی گرم 700 میلی گرم 310 میلی گرم 15 میلی گرم 19 میلی گرم 200 میکروگرم 75 میکروگرم