روشهای جلوگیری از بارداری

راه های جلوگیری از بارداری

جلوگیری از بارداری شامل وسایل و روش های متعددی است که فرد می تواند برای پیشگیری از حاملگی از آنها استفاده کند. پزشکان، مأمورین بهداشت و سلامت، ماماها، و پرستاران می توانند اطلاعات مفیدی را راجع به جلوگیری از بارداری در اختیار شما قرار دهند. کلیه افرادی که در مطب پزشکان، درمانگاه های عمومی، یا بیمارستان ها کار می کنند موظف به حفظ اسرار مراجعین هستند.     

• کاندوم
• دیافراگم/سر پوش
• اسپرم کش ها      
• قرص های ضد بارداری فاقد استروژن
• قرص های ضد بارداری
• حلقه های ضد بارداری
• چسب های ضد بارداری
• قرص های کوچک
• حلقه های هورمونی
• کپسول های ضد بارداری قابل کاشت
• حلقه های مسی
• نابارور سازی
• ضدبارداری اضطراری
• روش های ضد بارداری نامطمئن

کاندوم

کاندوم یک پوشش لاستیکی نازک است که روی آلت در حال نعوظ کشیده می شود. کاندوم باید طی کل مدتی که مقاربت جنسی انجام می شود مورد استفاده قرار گیرد. چنانچه همراه کاندوم از یک کرم یا کف اسپرم کش استفاده شود، اطمینان آن افزایش می یابد. همچنین کاندوم در برابر بیماری های مقاربتی و عفونت HIV مصونیت ایجاد می کند. کاندوم همه جا به فروش می رسد: فروشگاه های مواد غذایی، داروخانه ها، پمپ بنزین ها، و غیره. چنانچه از کاندوم درست استفاده شود، می تواند وسیله بسیاری مطمئنی برای جلوگیری از بارداری باشد.  

دیافراگم/سرپوش

دیافراگم/سرپوش، پوششی از جنس لاستیک و با خاصیت کشسانی است که زن آن را در مهبل خود قرار می دهد تا گردن رحم، دهانه رحم/زهدان، او را بپوشاند. دیافراگم/سرپوش در اندازه های مختلف عرضه می شود و اندازه آن باید توسط پزشک تعیین شود. دیافراگم/سرپوش باید به همراه کرم اسپرم کش مورد استفاده قرار گیرد. دیافراگم/سرپوش را می توان هر زمان قبل از انجام مقاربت جنسی در مهبل قرار داد و باید حداقل شش ساعت بعد از انجام مقاربت در مهبل بماند. اکثر خانم ها می توانند از دیافراگم/سرپوش استفاده کنند. چنانچه دیافراگم/سرپوش و کرم اسپرم کش به نحو صحیح در مهبل قرار داده شود، می تواند وسیله بسیاری مطمئنی برای جلوگیری از بارداری باشد.

اسپرم کش ها

اسپرم کش ها به همراه کاندوم یا دافراگم/سرپوش مورد استفاده قرار می گیرند و به خودی خود وسیله مناسبی برای جلوگیری از بارداری نیستند. آنها به شکل کرم، کف، ژل، یا شیاف تولید و عرضه می شوند. اسپرم کش ها را می توان بدون نسخه پزشک از داروخانه ها تهیه نمود. آنها عوارض جانبی بسیار کمی دارند.

قرص های ضد بارداری فاقد استروژن

فقط یک نوع قرص ضد بارداری فاقد استروژن در بازار نروژ وجود دارد. این قرص مانع از تخمک گذاری (تولید تخمک توسط زن) می گردد. برای اینکه این قرص مؤثر باشد، لازم است هر روز رأس ساعت معین مصرف گردد. همچنین خانم های شیرده نیز می توانند از این قرص استفاده کنند. چنانچه از قرص درست استفاده شود، تقریباً ٪١٠٠ قابل اطمینان است. برای خرید قرص های ضدبارداری فاقد استروژن نسخه پزشک لازم است.

قرص های ضد بارداری

قرص های ضد بارداری معمولی بیش از ٣٠ سال است که به بازار عرضه شده اند. آنها حاوی دو نوع هورمون ترکیبی مختلف می باشند: استروژن و پروژستوژن. این دو هورمون انسانی از هورمون هایی که توسط تخمدان ساخته می شود تقلید می کنند. قرص های ضد بارداری مختلف ترکیبات گوناگونی دارند. پزشک شما در انتخاب نوع مناسب قرص ضد بارداری شما را راهنمایی و برای شما نسخه ای تجویز می کند. قرص های ضد بارداری مانع از تخمک گذاری و چسبیدن تخمک به بافت سطحی رحم می شوند. چنانچه از قرص های ضد بارداری به نحو صحیح استفاده گردد، می توانند وسیله ای مطمئن برای جلوگیری از بارداری باشند. برای خرید قرص های ضدبارداری نسخه پزشک لازم است.

زنان سیگاری بالای ٣٥ سال نباید قرص های ضد بارداری مصرف کنند. این توصیه شامل زنان مبتلا به لخته خون، سرطان سینه، حمله قلبی یا سایر بیماری های قلبی، یا بیماری های کبدی شدید نیز می گردد.

حلقه های ضد بارداری

حلقه ضد بارداری یک حلقه نرم و انعطاف پذیر است که توسط خود زن در مهبل قرار می گیرد. حلقه حاوی استروژن و پروژستوژن، البته در دوزهای کمتری نسبت به قرص های ضد بارداری، است. حلقه این هورمون ها را به تدریج آزاد می کند. حلقه های ضد بارداری باید به مدت سه هفته در مهبل باقی بمانند. سپس حلقه بیرون آورده می شود و یک حلقه نو بعد از یک هفته در مهبل قرار داده می شود. حلقه مانع از تخمک گذاری می گردد و استفاده از آن آسان است. حلقه های ضد بارداری را می توان با تجویز پزشک از داروخانه ها خریداری کرد. آنها بسیار مطمئن هستند. زنانی که مجاز به استفاده از قرص های ضد بارداری نیستند، نمی توانند از حلقه ضد بارداری نیز استفاده کنند.

چسب های ضد بارداری

چسب ضد بارداری حاوی همان مقدار استروژن و پروژستوژن است که در قرص های ضد بارداری با دوز پایین موجود می باشد. هورمون ها از طریق پوست وارد بدن می شوند. چسب ها طی سه هفته متوالی همان روز هفته تعویض می شود. بعد از آنکه طی سه هفته متوالی از سه وصله استفاده کردید، قبل از استفاده از یک چسب جدید در همان روز هفته، یک هفته وقفه بیاندازید. وصله مانع از تخمک گذاری می شود و می توان آن را با تجویز پزشک از داروخانه ها خریداری کرد. آنها درست به اندازه قرص های ضد بارداری قابل اطمینان هستند.

قرص های کوچک

قرص های کوچک فقط حاوی یک نوع هورمون ترکیبی است. پروژستوژنها. قرص های کوچک را باید هر روز رأس ساعت معین مصرف کرد. اگر فراموش کنید که قرص را مصرف کنید و بیش از ٢٧ساعت از زمان مصرف قرص قبلی گذشته باشد، در آن صورت باید طی ١٤ روز آینده از روش های ضد بارداری مضاعف استفاده کنید. قرص باید به صورت عادی مصرف شود. برای خرید قرص های کوچک نسخه پزشک لازم است.

حلقه های هورمونی

حلقه هورمونی (که به سیستم درون رحمی (IUS) یا دستگاه درون رحمی (IUD) نیز معروف است) شیء کوچکی است که توسط پزشک در رحم زن قرار داده می شود. قرار دادن حلقه ممکن است کمی ناراحت کننده باشد، اما ناراحتی معمولاً زود تسکین می یابد. چنانچه درد و ناراحتی ناشی از آن ادامه یابد، باید با پزشک خود مشورت کنید. حلقه هورمونی مانع از رشد بافت فوقانی رحم و نفوذ اسپرم به آن می گردد. همچنین مانع از حرکت اسپرم در رحم می گردد. حلقه هورمونی به مدت چندین سال مؤثر است و وسیله ای بسیار مطمئن برای جلوگیری از بارداری می باشد.

کپسول های ضد بارداری قابل کاشت

دو نوع کپسول ضدبارداری قابل کاشت در بازار نروژ وجود دارد. این نوع کپسول ها تقریباً اندازه چوب کبریت و حاوی هورمون پروژستوژن ترکیبی هستند. آنها زیر پوست بازوی زن کاشته می شوند و بسته به نوع کپسول بین سه الی پنج سال باقی می مانند. این کار در مطب پزشک انجام می گیرد. کپسول های کاشته شده مانع از تخمک گذاری می شوند و با تأثیر بر مخاط گردن رحم از رسیدن اسپرم به لوله های فالوپ (مجاری عبور تخم) جلوگیری می کنند. کپسول های ضد بارداری قابل کاشت وسیله مطمئنی برای جلوگیری از بارداری می باشند.

حلقه های مسی

حلقه مسی (که به سیستم درون رحمی (IUS) یا دستگاه درون رحمی (IUD) نیز معروف است) مانند حلقه هورمونی در رحم زن قرار داده می شود. حلقه مانع از چسبیدن اسپرم به رحم می گردد. همچنین مانع از حرکت اسپرم در رحم می گردد. حلقه هورمونی به مدت پنج تا ده سال مؤثر است و وسیله ای بسیار مطمئن برای جلوگیری از بارداری می باشد. حلقه های مسی ممکن است به پریود های شدیدتر و بعضاً توأم با درد منجر شوند.

نابارور سازی

نابارور سازی آخرین وسیله جلوگیری از بارداری است. مرد یا زنی که نابارور شده است دیگر نمی تواند بچه دار شود. این عمل به ندرت برگشت پذیر است. بنابراین قبل از اقدام به نابارور سازی، لازم است کاملاً در مورد آن فکر کنید.

ضد بارداری اضطراری

اگر مقاربت تقریباً زمانی صورت گیرد که زن در دوره تخمک گذاری باشد، احتمال بارداری ٪٢٠ است. اگر در چنین زمانی بدون استفاده از وسایل ضد بارداری اقدام به مقاربت کرده باشید، می توانید قرص های ضد بارداری اضطراری را بدون نسخه پزشک از داروخانه تهیه کنید. این قرص ها حاوی دوزهای بالایی از هورمون های مخصوص هستند که باید ظرف ٧٢ ساعت از زمان مقاربت مصرف شوند. لازم است سه یا چهار هفته بعد به پزشک خود مراجعه و از بارداری یا عدم بارداری خود اطمینان حاصل کنید. اگر بارداری ادامه یابد، مصرف این قرص ها می تواند برای جنین مضر باشد. همچنین می توان با قرار دادن یک حلقه ظرف پنج روز بعد از مقاربت جنسی، از بارداری جلوگیری نمود.

روش های ضد بارداری نامطمئن

دوره های ایمن تر

اصولاً با اجتناب از مقاربت طی دورانی که زن تخمک گذاری می کند، می توان از بارداری جلوگیری کرد. این روش بسیار نامطمئن است زیرا هم طول چرخه و هم زمان تخمک گذاری از زنی به زن دیگر بسیار متفاوت است.

روش بیرون ریختن اسپرم

اگر مقاربت جنسی قبل از آنکه انزال صورت گیرد قطع شود، ممکن است از بارداری جلوگیری شود. اما، این روش بسیار نامطمئن است. بعضی از اسپرم ها می توانند قبل از آنکه انزال صورت گیرد وارد مهبل شوند و اسپرم موجود روی پوست اطراف مهبل می تواند وارد مهبل شود. انتخاب روشهای پیشگیری از بارداری بستگی به عواملی مانند سلامتی فرد، تواتر فعالیت جنسی، تعداد شرکای جنسی و میل به فرزند دار شدن در آینده دارد. میزان اثربخشی بر اساس تخمین های آماری، نکته کلیدی دیگری است.

روشـــهای ایجاد کننده مانــــع :

کاندوم مردانه

          کاندوم مردانه غلافی است که روی آلت نعوظ یافته پیش از دخول قرار می گیرد. و به وسیله ایجاد مانع در برابر عبور اسپرم از حاملگی پیشگیری می کند.

          کاندوم فقط می تواند یکبار استفاده شود. به بعضی از انواع آن ماده شیمیایی برای از بین بردن اسپرم اضافه شده است. اضافه نمودن این ماده اسپرم کش، از نظر علمی نشان نداده است که می تواند اثر مضاعفی در جلوگیری از بارداری نسبت به کاندوم تنها داشته باشد. از آنجا که این وسیله به عنوان یک مانع مکانیکی عمل می کند از تماس مستقیم با اسپرم، ترشحات تناسلی، عفونی و چرک و زخمهای تناسلی جلوگیری می کند.

          بیشتر کاندومها از سمغ لاتکس و درصد کمی از آنها از روده گوسفند (که به نام پوست گوسفندی خطاب می شوند) ساخته شده اند. کاندومهای ساخته شده از پلاستیکی به نام پلی اورتان از سال ۱۹۹۴ در آمریکا به فروش می رسند.

          کاندومهای لاتکسی از موثرترین روشها برای کاهش خطر عفونت ناشی از ویروسهایی که باعث ایجاد ایدز، سایر بیماریهای وابسته به ایدز و دیگر بیماریهای منتقله از راه جنسی می شوند، هستند.برای افرادی که به لاتکس حساس هستند کاندومهای پلس اورتان جایگزین مناسبی هستند.

          بعضی کاندومها لغزنده شده هستند. این مواد لغزنده حفاظت علیه بارداری یا بیماریهای منتقله از راه جنسی را افزایش نمی دهند. مواد لغزنده بدون چربی مانند ژل آبکی یا ژل K-Y، می توانند در همراهی با کاندومهای لاتکسی یا پوست گوسفندی استفاده شوند. اما مواد لغزنده چرب مانند ژل پترولیوم (وازلین) لوسیونها یا روغن بچه یا روغن ماساژ نباید استفاده شوند چرا که باعث ضعیف شدن و پاره شدن کاندوم می گردند.

کاندوم زنانه

          کاندوم زنانه که در سال ۱۹۹۳ توسط اداره دارو و غذا تأیید شد، حاوی یک غلاف لغزنده پلی اورتان که از نظر ظاهری کاملاً مشابه کاندوم مردانه است می باشد. انتهای بسته آن که یک حلقه انعطاف پذیر دارد در داخل مهبل قرار داده می شود در حالیکه انتهای باز آن بیرون قرار داده می شود و تا اندازه ای لب ها را می پوشاند. 

          کاندوم زنانه هم مانند کاندوم مردانه بدون نسخه در دسترس است و فقط برای یکبار مصرف می باشد و نباید در همراهی با کاندوم مردانه استفاده شود چرا که باعث لغزیدن و خروج از محل می شود.

دیافراگم

          این روش فقط با نسخه در دسترس است و توسط یک کارشناس برای آنکه اندازه مناسب داشته باشد، اندازه گیری می شود. دیافراگم یک صفحه سمغی گنبدی شکل است که یک حاشیه انعطاف پذیر دارد که از دو طریق از بارداری جلوگیری می کند. دیافراگم دهانه رحم ار می پوشاند وبنابراین اسپرم نمی تواند به رحم دست یابد در حالیکه کرم یا ژل اسپرم کشی که پیش از کارگذاری در دیافراگم به کار رفته است اسپرم ها را می کشد.

          دیافراگم تا ۶ ساعت پس از کارگزاری حفاظت کننده است. برای ارتباط جنسی پس از ۶ ساعت یا برای ارتباط مکرر در طی این ۶ ساعت باید اسپرم کش تازه در داخل مهبل در حالیکه دیافراگم هنوز در جای خود باقی است به کار برود. دیافراگم حداقل ۶ ساعت پس از آخرین ارتباط جنسی باید، در مکان خود باقی بماند. اما این زمان نباید بیش از ۲۴ ساعت طول بکشد چرا که خطر سندرم شوک توکسیک  که یک عفونت نادر اما بالقوه کشنده است را افزایش می دهد. علائم و نشانه های سندرم شوک توکسیک شامل تب ناگهانی، ناراحتی معده، دانه های خورشیدی شکل و افت فشار خون است.

روشهای هورمونی

قرصهای خوراکی پیشگیری از بارداری ترکیبی

          قرصهای خوراکی پیشگیری از بارداری ترکیبی که به صورت خاص به آن قرص گفته می شود ۴۰ سال در بازار به فروش می رسیده است و یکی از عمومی ترین روشهای پیشگیری از بارداری بر گشت پذیر در آمریکا هستند. این شکل از روشهای جلوگیری تخمک گذاری ( آزاد شدن ماهیانه یک تخمک از تخمدانها) را به وسیله اثر مرکب هورمونهای استروژن و پروژسترون مهار می کند. 

          اگر زنی به یاد آورد که هر روز دقیقاً در یک ساعت معین قرص را مصرف کند، شانس بسیار کمی برای باردار شدن دارد. اما اگر این زن بعضی داروها مانند آنتی بیوتیکهای خاصی را مصرف کند اثر بخشی قرصها کم می شود.

          در کنار پیشگیری از بارداری قرصها مزایای دیگری نیز دارند. همانگونه که در ابتدا توضیح داده شد، قرص می تواند عادت ماهانه را منظم تر و سبکتر کند. در ضمن اثر حفاظتی علیه بیماریهای التهابی لگن (عفونت لوله های فالوپی  یا رحم که علت عمده ناباروری در زنان است) و علیه سرطانهای تخمدان و لایه داخلی رحم دارد.

          تصمیم به استفاده از قرص باید با مشاوره با یک کارشناس بهداشتی گرفته شود. قرصهای پیشگیری از بارداری برای بسیاری زنان ایمن است حتی بسیار کم خطر تر از به دنیا آوردن کودک، اما در عین حال برخی خطرات را نیز به همراه دارند.

          قرصهای کم هورمون فعلی خطرات کمتری نسبت به انواع ابتدایی تر دارند. اما زنان بالای ۳۵ سال سیگاری و زنانی که وضعیتهای پزشکی خاص مثل سابقه ایجاد لخته خونی یا سرطان رحم یا سرطان لایه داخلی رحم دارند، ممکن است توصیه به عدم دریافت این قرصها شوند. قرص ممکن است با بیماری قلبی عروقی شامل فشار خون بالا و انسداد رگها مربوط باشد.

          یکی از بزرگترین سوالات این است که آیا قرص خطر سرطان سینه را در مصرف کنندگان قدیم و جدید قرص افزایش می دهد یا خیر. یک مطالعه بین المللی که در سپتامبر ۱۹۹۶ در مجله پیشگیری از بارداری به چاپ رسید استنتاج کرد که خطر سرطان سینه در زنان ۱۰ سال پس از قطع مصرف قرص بیشتر از زنانی که هرگز قرص استفاده کرده اند نیست. در طی مصرف قرص و ۱۰ سال پس از توقف استفاده از قرص خطر سرطان سینه درزنان فقط کمی بیش از زنانی است که از قرص استفاده نمی کنند.  زنانی که سرطان سینه داشته یا دارند، نباید از قرص استفاده کنند چرا که استروژن درون قرص ممکن است وضعیت آنها را بدتر کند.

          عوارض قرص که معمولاً چند ماه پس از مصرف قرص از بین می روند شامل تهوع، سردرد، درد پستانها، اضافه وزن، خونریزی نامنظم و افسردگی است.

مینی پیل (قرص شیر دهی)

          گرچه مینی پیل هم مانند قرصهای ترکیبی خوراکی به صورت روزانه مصرف می شود، فقط حاوی هورمون پروژسترون بوده و استروژن ندارد. این قرصها از طریق افزایش ضخامت مخاط ناحیه دهانه رحم از رسیدن اسپرم به تخمک جلوگیری می کنند. در ضمن این قرصها لایه داخلی رحم را از ضخامت محافظت می کنند که باعث می شود، تخمک بارور شده نتواند در رحم جایگزین شود. این قرصها مختصری کم اثرتر از قرصهای ترکیبی خوراکی هستند.

          قرص شیردهی نیز مانند قرص های ترکیبی می تواند، خونریزی قاعدگی و گرفتگی های ماهیچه ها را کم کند و خطر سرطان تخمدان و رحم و نیز بیماریهای التهابی لگن را کاهش دهد. از آنجا که این قرصها حاوی استروژن نیستند خطر ایجاد لخته خونی که در همراهی با قرصهای ترکیبی اتفاق می افتد، را ندارند.  این قرصها انتخابهای خوبی برای تازه مادرانی است که به کودک خود شیر می دهند چرا که قرصهای ترکیبی خوراکی ممکن است کیفیت و کیت شیر مادر را کاهش دهند. در ضمن این قرصها انتخابهای خوبی برای افرادی هستند که با قرصهای ترکیبی خوراکی دچار سردرد شدید و فشار خون بالا می شوند.

          عوارض جانبی قرصهای شیردهی شامل تغییر چرخه قاعدگی، اضافه وزن و دردهای پستانی است.

روش اورژانس پیشگیری از بارداری

          دو نوع قرص پیشگیری ازبارداری اورژانس توسط اداره دارو و غذا برای پیشگیری از بارداری پس از ارتباط جنسی، زمانی که روش پیشگیری از بارداری استانداردی استفاده نمی شده یا دچار شکست شده است، به تأیید رسیده.یکی از این محصولات حاوی ترکیب استروژن و پروژسترون و دیگری فقط پروژسترون است.

          هر دو نوع محصول که فقط با نسخه پزشک در دسترس هستند، از طریق به تآخیر نداختن یا مهار تخمک گذاری یا جلوگیری از لانه گزینی تخمک بارور شده در رحم عمل می کنند. این قرصها در صورتی که تخمک بارور شده جایگزین شده باشد دیگر اثری ندارند.

          روشهای اورژانس حدود ۷۵ درصد موثر هستند که به معنای این است که تعداد زنانی که انتظار می رود پس از ارتباط جنسی حفاظت نشده، حامله شدند از ۸ به ۲ در زنانی که از این روش استفاده می کنند، کاهش می یابند.

          عوارض جانبی شامل تهوع و استفراغ است که هر دو مورد در زنانی که فقط از قرصهای پروژسترونی استفاده کرده اند کمتر گزارش شده است.

پروژسترون تزریقی

          آمپول دپوورا که در سال ۱۹۹۲ توسط اداره دارو و غذا تأیید شد به وسیله یک کارشناس بهداشتی هر دو ماه یکبار در بازو یا باسن تزریق می شود.  دپو ورا از سه طریق از بارداری پیشگیری می کند: تخمک گذاری را مهار میکند، مخاط دهانه رحم را برای جلوگیری از دستیابی اسپرم به تخمک تغییر داده و آستر رحم را برای جلوگیری از لانه گزینی تخمک بارور شده، تغییر میدهد. تزریق پروژسترون در جلوگیری از بارداری بسیار مؤثر است، چرا که نیاز به تلاش بسیار کمی از سوی زن برای جلوگیری از حاملگی را بردارد. « زنی که از این روش استفاده می کند به راحتی هر سه ماه یکبار یک تزریق توسط پزشک دریافت می کند».

          مزایای این روش مشابه مینی پیل و دیگر روش پروژسترونی پیشگیری از بارداری (نورپلانت) است. عوارض جانبی هم مشابه است و شامل قاعدگی های نامنظم یا فقدان قاعدگی (که آسیب زننده نبوده و به معنای این نیست که این روش درست عمل نمی کند)، اضافه وزن و دردهای پستانی می باشد.

پروژسترون کاشتنی

          نورپلانت که در سال ۱۹۹۰ و نوع جدیدتر آن نورپلانت ۲ در سال ۱۹۹۶ به وسیله اداره دارو و غذا تأیید شدند نوع سوم روشهای پیشگیری از بارداری پروژسترونی هستند. این روش پیشگیری از بارداری که به شکل استفاده از استوانه ها ی رزینی در اندازه چوب کبریت است، به روش جراحی در زیر پوست بازو جایی که به طور مداوم هورمون استروییدی لوونورژسترل را آزاد می کند، کار گذاشته می شود.

          ۶ استوانه نورپلانت به مدت ۵ سال (یا تا زمانی که برداشته شوند) در برابر حاملگی ایجاد حفاظت می کنند.  در حالیکه دو استوانه نورپلانت ۲ به مدت سه سال از حاملگی پیشگیری می کنند. شکست نورپلانت بسیار نادر است اما با افزایش وزن این احتمال بیشتر می شود.

          بعضی زنان ممکن است دچار عفونت یا التهاب در محل کاشته شدن نورپلانت شوند. سایر عوارض جانبی آن شامل تغییرات چرخه قاعدگی، اضافه وزن و درد پستانی است.

وسایل داخل رحمی

          IUD وسیله ای مکانیکی است که توسط یک کارشناس بهداشتی در داخل رحم جاگذاری می شود. دو نوع آی یو دی در آمریکا در دسترس هستند. آی یو دی مسی و آی یو دی پروژسترونی. آی یو دی مسی می تواند به مدت ۱۰ سال باقی بماند. در حالیکه آی یو دی پروژسترونی هر سال باید جایگزین شود.

          به طور کامل مشخص نیست که آی یو دی چطور از حاملگی پیشگیری می کند. به نظر می رسد که این وسایل از طریق بی حرکت کردن اسپرم در مسیرش به سمت لوله های فالوپی از ملاقات اسپرم و تخمک جلوگیری می کنند یا با تغییر لایه داخلی رحم از لانه گزینی تخمک بارور شده جلوگیری می نمایند.

          آی یو دی ها یکی از کمترین میزانهای شکست را در بین روشهای پیشگیری از بارداری دارند. وقتی آی یو دی برای فرد مناسب باشد (وقتی هر دو زوج دارای یک شریک جنسی باشند و ارتباطات آنها با ثبات باشد که در خطر عفونت نباشند) آی یو دی یک روش پیشگیری از بارداری بسیار امن و موثر است.

روشهای سنتی

آگاهی از باروری

          به این روش، روش طبیعی پیشگیری از بارداری یا پرهیز دوره ای هم گفته می شود. آگاهی از باروی مستلزم پرهیز از ارتباط جنسی یا استفاده از روشهای سد کننده پیشگیری از بارداری در روزهایی از چرخه قاعدگی زن است که احتمال بیشتری برای حاملگی اش وجود دارد.

          از آنجا که اسپرم تا حدود ۷ روز می تواند در راههای تناسلی زنانه باقی بماند و تخمک تا ۲۴ ساعت پس از آزاد شدن قابل بارور شدن است، یک زن می توند از رابطه جنسی ۷ روز پیش از تخمک گذاری تا ۲۴ ساعت پس از آن باردار شود. روشهایی که تخمین می زنند چه زمانی یک زن بارور است بستگی به چرخه قاعدگی، تغییرات مخاط دهانه رحم یا تغییر در درجه حرارت بدن دارد. این روش می تواند اثر بخش باشد ولی احتیاج به یک زوج بسیار با انگیزه و هوشمند برای اثر بخشی این روش است.

روش صرفنظر کردن (withdrawal)

در این روش که قطع رابطه جنسی هم خوانده می شود، مرد آلت تناسلی خود را قبل از انزال از مهبل خارج می کند. در صورتیکه اسپرم وارد مهبل نشود از بارداری پیشگیری می شود.

اثر بخشی این روش بستگی به توانایی مرد برای صرفنظر کردن پیش از انزال دارد. این روش هیچ حفاظتی علیه عفونتهای منتقله از راه جنسی مانند ایدز ندارد. بیماریهای عفونی به وسیله تماس مستقیم با ضایعات سطحی و مایع پیش انزالی قابل انتقال است.

عقیم سازی به روش جراحی

عقیم سازی به روش جراحی برای افرادی به کار گرفته می شود که تصمیم ندارند در آینده بچه دار شوند. این روش دائمی تلقی می شود، چرا که برگشت پذیری آن منوط به جراحی بزرگی است که اغلب نیز ناموفق است.

عقیم سازی زنان

در روش عقیم سازی زنان لوله های فالوپی بسته می شوند و بنابراین تخمک نمی تواند به درون رحم مهاجرت کند. عقیم سازی با تکنیکهای مختلف جراحی و معمولاً زیر بیهوشی عمومی انجام می گیرد.

عوارض این جراحی ها نادر است و شامل عفونت، حاملگی خارج رحمی، خونریزی و مشکلات مربوط به استفاده از بیهوشی عمومی است.

عقیم سازی مردان

این روش که وازکتومی هم نامیده می شود از طریق دوختن، گره زدن یا بریدن مجاری انتقال دهنده اسپرم که اسپرم را از بیضه ها به آلت تناسلی منتقل می کند عمل می کند.

وازکتومی یک جراحی سریع است که معمولاً کمتر از ۳۰ دقیقه طول می کشد و عوارض پس از جراحی اندکی مانند خونریزی یا عفونت دارد.

تحقیقات بر روی روشهای پیشگیری از بارداری که عوارض را کمتر می کنند ادامه دارد.

تقسیم بندی قرصهای ضد حاملگی   

۱- پروژسترون(مینی پیل): در ایـن قـرصها تنها هورمون پـروژستـرون وجـود دارد- ویژه خانمهای شیرده و یا مبتلا به فشار خون بالا می باشد. خانمهای شیرده می بایست ۶ هفته پس از زایمان شروع بمصرف این قرصها کنند. بـسـته این قرصها ۲۸ عددی می بـاشد. نحوه مصرف آنها روزی یک قــرص سر ساعت معین  از روز نخست قاعدگی میباشـد و پـس از اتـمـام بسـتـه مـصرف قرص بسته جدید بدون وقفه آغـاز میــگردد. در صورتی که مصرف قرص کمتر از ۳ ساعت از زمان مقرر فراموش گردد بلافاصله پس از یادآوری آن قرص مصرف و مابقی قرصها نیز طبق روال مصرف میگردد اما هرگاه مصرف قرص بیش از ۳ ساعت به تاخیر افتاد بلافاصله پس از یادآوری قرص فراموش شده مصرف گردیده و تا یک هفته میباید از یک روش ضد بارداری دیگر استفاده نمود. اثر این قرصها از قرصهای ترکیبی پایین تر میباشد.

۲- ترکیبی: این قرصها ترکیبی از دو هورمون استروژن و پروژسترون میباشد. این قرصها خود به سه دسته تقسیم بندی میگردند: *

منو فازیک(تک مرحله ای): میزان هورمونهای استروژن و پروژسترون در تمام قرصها یکسان میباشد.ق رصهای LD وHD در این گروه قرار دارند.

 * دی فازیک(دو مرحله ای): میزان هورمونهای استروژن و پروژسترون در دو مرحله تغییر میکند.

* تری فازیک(سه مرحله ای): میزان هورمونهای استروژن و پروژسترون در سه مرحله به تدریج افزایش می یابد. بسته بندی قرصهای ترکیبی نیز دو گونه میباشد: ۱- بسته های ۲۱ عددی: این بسته ها حاوی ۲۱ عدد قرص موثر میباشد. ۲- بسته های ۲۸ عددی: این بسته ها حاوی ۲۸ عدد قرص بوده که ۲۱ عدد آن موثر بوده و ۷ عدد آن را قرصهای خنثی تشکیل میدهند. ۷ قرص آخر تنها برای کمک به حافظه مصرف کننده میباشد.

 نحوه مصرف قرصهای LD و HD

ــقرصهای LD کرم رنگ بوده و دوز پایین دارند. قرصهای HD سفید رنگ بوده و دوز بالا دارند. نحوه مصرف: از روز ۵ قاعدگی مصرف قرصها آغاز میگردد (خواه خونریزی قطع و یا ادامه داشته باشد). ۲۱ روز قرصها سر ساعت معین مصرف گردیده و پس از اتمام بسته یک هفته (۷ روز) مصرف قرص قطع گردیده و از روز هشتم مصرف بسته جدید قرص آغاز میگردد. (خواه خونریزی قطع و یا ادامه داشته باشد) در صورت فراموشی مصرف قرص: ۱- هرگاه مصرف یک قرص فراموش گردد: به محض یادآوری قرص را مصرف کرده و قرصهای بعدی را نیز در زمان مقرر مصرف کنید. ۲- هرگاه مصرف دو قرص متوالی فراموش گردد: به محض یادآوری ۲ قرص را همزمان مصرف کرده و ۲ قرص دیگر را همزمان روز بعد مصرف کنید.مابقی قرصها را در زمان مقرر مصرف کنید.تا یک هفته نیز از یک روش دیگر پیشگیری از بارداری استفاده کنید. ۳- هرگاه مصرف ۳ قرص متوالی فراموش گردد: در این صورت مابقی بسته قرص را بدور انداخته و همان روز مصرف قرصهای بسته جدیدی را آغاز کنید. تا یک هفته نیز از یک روش دیگر پیشگیری از بارداری استفاده کنید. * معمولا پس از دو هفته از مصرف قرصهای LD وHD دیگر حاملگی صورت نخواهد گرفت اما بهتر است ماه نخست مصرف اینگونه قرصها از یک روش دیگر پیشگیری از بارداری استفاده کنید.

دستگاه تولید مثل دختران

مقدمه

موجودات زنده همگی قابلیت تولید مثل دارند و همین موضوع عامل بقای نسل آنهاست. دستگاه تناسلی به همین منظور در بدن موجودات زنده تعبیه شده است. دستگاه تناسلی تنها دستگاهی از بدن است که برای زندگی خود فرد حیاتی نیست امّا برای بقای نسل لازم است. در فرآیند تولید مثل انسان دو سلول جنسی یا گامت نقش دارند: گامت مردانه که اسپرم نامیده می‌شود و گامت زنانه که تخمک نام دارد.

اسپرم توسط دستگاه تناسلی مردانه و تخمک توسط دستگاه تناسلی زنانه تولید می‌شوند. اسپرم در حین فعالیت جنسی در اثر انزال از طریق آلت مردانه وارد دستگاه تناسلی زنانه می‌شود. اسپرم در داخل واژن شنا کرده و وارد رحم می‌شود و خود را به لوله‌های فالوپ یا لوله‌های رحمی می‌رساند. تخمک نیز از تخمدان زن آزاد می‌شود و وارد لوله های  رحمی (فالوپ) می شود. اسپرم و تخمک در این محل با یکدیگر برخورد می کنند. اسپرم وارد تخمک می شود و آنرا بارور می کند و لقاح حاصل می شود که نتیجة آن تشکیل سلول تخم است که می‌تواند به یک نوزاد تبدیل شود. بنابراین همکاری مرد و زن برای تشکیل تخم و در نتیجه حامله شدن زن لازم است. زن با وجود اینکه سلول تخم را تا بزرگ شدن و تبدیل شدن به یک نوزاد کامل در درون رحم نگه می‌دارد ولی همانطور که گفته شد برای باردار شدن نیازمند اسپرم مردانه است

اجزاء دستگاه تناسلی زنانه و کارکرد هر کدام

بر خلاف دستگاه تناسلی مردانه، تمام اجزاء دستگاه تناسلی زنانه در درون بدن در محوطه لگن قرار گرفته است. دستگاه تناسلی زن از دو بخش عمده خارجی و داخلی تشکیل شده است.

دستگاه تناسلی خارجی شامل فرج (ولو)، مهبل (واژن) و پرده بکارت (هایمن) است

فرج قسمت کاملا خارجی دستگاه تناسلی زنان است که از بیرون بدن قابل رؤیت است و به صورت یک ناحیه لوزی شکل در بین دو پا و در پایین شرمگاهی (محل رویش موهای زهار) قرار گرفته است. فرج از بیرون توسط لب های بزرگ و کوچک فرج پوشیده شده است. این لب ها هر یک به صورت دو چین نیمه مدور هلالی شکل در دو طرف فرج بوده و در حالت عادی روی هم خوابیده و دهانه فرج را می بندند. لب‌های  بزرگ فرج از دو لایة‌ پوستی تشکیل شده اند. در زیر لب های بزرگ، لب های کوچک قرار دارند که از دو لایه مخاطی تشکیل شده اند. لب های کوچک در هدایت صحیح ادرار نقش دارند. این دو لبه از بالا و پایین به هم متصل هستند. در محل اتصال این دو لایه در بالا عضو کوچک حساسی به نام کلیتوریس وجود دارد که در اثر تحریک و دستکاری، سفت و کمی بزرگ می‌شود و در احساس لذت جنسی نقش دارد. در میان لب ‌های فرج فضایی بوجود می‌آید که خروجی پیشابراه (مسیری که ادرار را از مثانه به خارج بدن می‌رساند- محل ادرار کردن) در قسمت بالایی آن است و در پایین آن خروجی واژن (مهبل) قرار دارد.
- در دخترانی که هنوز رابطة جنسی نداشته‌اند اکثر قسمت‌های خروجی واژن با لایه ای نازک به نام پردة بکارت پوشیده شده است. پرده بکارت به صورت یک ورقه نازک (به ضخامت ۱ یا ۲ میلی متر) درست در پشت لب های کوچک فرج قرار دارد و دهانه مهبل را می چوشاند. در پرده بکارت منافذی برای خروج خون قاعدگی وجود دارد. منفذ پرده بکارت در افراد مختلف، اندازه و شکل متفاوتی دارد و از خصوصیات و ویژگی های آن برای تشخیص باکره بودن یا نبودن شخص استفاده می گردد. در اکثر موارد با اولین ورود آلت مردانه به داخل واژن این پرده پاره می‌شود و برای همیشه از خروجی واژن کنار می‌رود.
- در پوست بالای لبه‌ها در پایین شکم ناحیة برجستگی عانه وجود دارد که در حین بلوغ با تجمع چربی زیرپوستی، حالت برجسته پیدا می‌کند و در روی آن و نیز در روی لب‌های فرج، موهای تناسلی شروع به رویش می‌کنند

دستگاه تناسلی داخلی از واژن، رحم، لوله‌‌های فالوپ (لوله‌های رحمی) و تخمدانها تشکیل شده است

واژن لوله‌ای عضلانی است که از فرج در بیرون بدن تا رحم در داخل بدن امتداد دارد. طول واژن ۱۲-۸ سانتی‌متر در زنان بالغ است. از آنجا که این عضو دارای دیوارة عضلانی است می‌تواند منقبض یا منبسط شود. همین خصوصیت باعث می‌شود که واژن بتواند یک جسم به باریکی تامپون تا یک نوزاد هنگام تولد را در درون خود جای دهد. واژن چند عملکرد مختلف دارد. واژن محل قرار گرفتن آلت مردانه در حین رابطة جنسی است و با اعصاب موجود در آن لذت جنسی در حین رابطه جنسی را برای زن بوجود می آورد. واژن همچنین راهی از رحم به بیرون برای خارج کردن نوزاد در زمان تولد است. همچنین خونهای قاعدگی از این طریق از رحم به بیرون بدن می‌آید. لایة نازک بافتی به نام پردة بکارت که در خود یک یا چند سوراخ دارد خروجی واژن را به طور نسبی می‌پوشاند. شکل پردة بکارت در افراد مختلف با هم فرق دارد. این پرده در اکثر دختران بعد از اولین تجربة جنسی کشیده شده و پاره می‌شود که ممکن است با کمی خونریزی نیز همراه باشد

واژن در سمت داخل بدن به رحم متصل می‌شود. این اتصال از طریق دهانة رحم که دیواره‌ای قوی و ضخیم دارد و خروجی آن بسیار کوچک است انجام می‌شود. در طی زایمان خروجی دهانة رحم مقداری گشاد می‌شود و به نوزاد اجازه می‌دهد از رحم خارج شود

رحم مانند یک گلابی وارونه در محوطه لگن قرار دارد که کارکرد اصلی آن نگهداری و تغذیه جنین در حال رشد در طی حاملگی است. همچنین در هنگام فعالیت جنسی، اسپرم درون مایع منی مرد  دستگاه تناسلی مردانه پس از ورود به واژن، شنا کرده و از طریق رحم و سپس لوله های رحمی خود را به تخمک می رساند که در صورت حضور تخمک، بارور شدن آن امکانپذیر می گردد.
رحم دیواره‌های ضخیم عضلانی دارد. در حقیقت این عضلات، قوی‌ترین عضلات بدن یک زن هستند. انقباض همین عضلات است که در هنگام زایمان بسیار شدید می‌شود و باعث خروج نوزاد و نیز درد زایمان می‌گردد. وقتیکه زنی حامله نیست رحم تنها حدود ۵/۷ سانتی‌متر طول و ۵ سانتی‌متر عرض دارد

سطح داخلی رحم از بافتی فعال به نام آندومتر پوشیده شده است . این بافت حساس به تغییرات هورمونی است و پس از بلوغ تا پیش از یائسگی در هر دوره  قاعدگی ، ریزش می کند و خونریزی (عادت) ماهیانه را شکل می دهد. پس از پایان خونریزی، این بافت مجددا تشکیل می شود. تغییرات بافتی آندومتر، فضای رحم را برای پذیرش جنین (در صورت حاملگی) و لانه گزینی آن مهیا می کند

در دو گوشة بالایی رحم لوله‌های فالوپ یا لوله‌های رحمی قرار دارند که رحم را به تخمدانها متصل می‌کنند. لوله‌های فالوپ که در دو سمت رحم هستند حدود ۱۰ سانتی‌متر طول دارند و عرض آنها از عرض یک رشتة ماکارونی بیشتر نیست. در سمت دیگر، یعنی سمتی که نزدیک تخمدانهاست، لوله‌های فالوپ قیفی شکل هستند و دور تخمدان را می‌پوشاند ولی کاملاً به آن متصل نیستند. سمت قیفی شکل با حرکات خود هنگام تخمک گذاری، تخمک خارج شده از تخمدان را به داخل لولة فالوپ هدایت می‌کند و با حرکات دیوارة عضلانی خود تخمک را به سمت رحم می‌راند

تخمدانها دو عدد هستند که یکی در سمت راست و دیگری در سمت چپ قرار می‌گیرند. تخمدانها  تخم مرغی شکل هستند و حاوی هزاران تخمک هستند که بعد از بلوغو شروع قاعدگی، هر ماه یک تخمک آزاد می‌کنند. این تخمک از طریق لوله‌های فالوپ به سمت رحم حرکت می‌کند. در صورتیکه در این مسیر با اسپرم مردانه برخورد کند تخم تشکیل می‌شود که می‌تواند باعث حاملگی و تولید جنین شود، در غیر اینصورت تخمک به همراه بافتهای رحمی در هنگام خونریزی  قاعدگی از بدن خارج می‌شود.

تخمدانها در زمان بلوغ معمولاً ۵-۴ سانتی‌متر طول دارند. تخمدانها علاوه بر منبع تأمین تخمک، به عنوان غدد درون ریز بدن زن نیز عمل می‌کنند و استروژن و پروژسترون که هورمونهای زنانه هستند تولید می کنند.

نقش زن در تولید مثل:

نقش زن در قیاس با مرد بسیار پیچیده است.نقش مرد اینست که اسپرم تولید کند و برای بارورسازی آن را به دستگاه تناسلی زن و اندام جنسی او منتقل کند.در اینجا نقش مرد در تولید مثل تمام می شود.و نقش اصلی زن بعد تخمک سازی شروع می شود. بعد ترکیب اسپرم با تخمک جنین در رحم شروع به تولید مثل می کند.البته این فرآیند بسیار پیچیده است که در این مبحث به ان نمی توان پرداخت.

رحم:

رحم اصلی ترین عضو تناسلی زن می باشد. که شبیه یک گلابی تخت می باشد. که قسمت پهن آن در بالا و قسمت باریک ان در پائین واقع است. طول رحم حدود ۶ تا ۹ سانتیمتر می باشد که البته تقریبی است.این ابعاد در زنان زایمان کرده بیشتر می شود.

در مرکز رحم حفرهای وجود دارد که حاوی سه سوراخ است.که دوسوراخ به لوله هائی به نام فالوپ ارتباط دارند و و سوراخ پایینی به واژن(مهبل)راه دارد.محلی یا مسیری برای ورود اسپرم است.

واژن(مهبل):

واژن ارتباط دهنده رحم از داخل به خارج آن است.که در هنگام آمیزش جنسی(مقاربت) اسپرم را به رحم می رساند. واژن در سر دارای سوراخی می باشد که به آن دهانه واژن می گویند.این دهانه در دختران باکره بوسیله غشا ویژه ای به نام پرده بکارت پوشانده شده است. که با اولین ارتباط جنسی و دخول آلت کامل توسط مرد پاره می شود.

اعضا تناسلی خارجی زن(مهم در ارتباط جنسی):

تمامی موارد بالا جز اعضا داخلی می شدند ولی اعضا خارجی زن شامل لبهای خارجی و لبهای داخلی و چوچوله(بظر) می شوند این اعضا کم و بیش نمایان هستند.

لبهای خارجی:

لبهای خارجی و یا بزرگ دو چین بزرگی هستند که اندامهای تناسلی داخلی را احاطه کرده اند.این لبهای واژن پوشیده از مو هستند.این لبها طوری واژن را پوشش داده اند که که تنها با جدا کردن این لبها لبهای داخلی واژن قابل مشاهده هستند.ولی با افزایش دفعات تماس جنسی و زایمان وافزایش سن این لبها از باز می شوند.

لبهای داخلی:

با گشوده شدن لبهای خارجی لبهای داخلی که کوچک و ظریف هستند نمایان میشوند. البته اندازه این لبها هم در زنان مختلف هستند. عرض این لبها حدود ۵.۲ تا ۵.۵ هستند.

این لبها دارای بافهای عصبی هستند که به تحریکات جنسی حساس هستند.که در این هنگام متورم و اماسیده می شوند.

چوچوله(بظر)(کلیتوریس) :

محل انقطای دو لب داخلی واژن در قسمت بالائی فرج را چوچوله (کلیتوریس) می نامند که به لحاظ ساختاری شباهتی به آلت تناسلی مرد دارد و تفاوت اصلی اش در انازه آن است که به حدود۰.۷۵ تا ۱ سانتیمتر می رسد.سر آن گرد و مثل نخود است.و بسیار در مقابل تحرکات جنسی بسیار انعطاف دارد و باعث برانگیختگی فوق العاده زن می شود. و می توان گفت کانون تحرکات جنسی زن است . و باید در تماس جنسی توسط مرد به آن توجه شود.

نقش دستگاه تناسلی زنانه

دستگاه تناسلی زنانه این قابلیت را به یک زن می‌دهد که بتواند:

- تخمک تولید کند (لازمة بارداری)

- رابطة جنسی برقرار نماید

- از تخمک بارور شده محافظت کند و به آن غذا برساند تا رشد کرده و نوزاد را به وجود آورد

- زایمان کند

تخمک گذاری: در زمان تولد یک نوزاد دختر، تخمدانهای او حاوی صدها هزار تخمک است که تا زمان بلوغ غیر فعال می‌ماند. با شروع بلوغ، هورمونهایی از غدة هیپوفیز که در پایین مغز قرار گرفته است آزاد می‌شود. این هورمونها که نوعی مادة شیمیایی هستند از طریق خون به تخمدانها می‌رسند و تخمدانها را به تولید هورمونهای جنسی زنانه مانند استروژن وادار می‌کنند. تولید این هورمونهای جنسی بدن یک دختر بچه را تبدیل به بدن یک دختر و زن بالغ می‌کند. هورمونهای هیپوفیز علاوه بر این باعث می‌شوند که مدتی بعد تخمک گذاری – خارج شدن تخمک از تخمدان- آغاز شود. با شروع تخمک گذاری در زمان بلوغ، ماهانه یک تخمک آزاد می‌شود و دورة  قاعدگی  دختر آغاز می‌شود. هر دورة  قاعدگی  با حدود ۵-۳ روز خونریزی آغاز می‌شود و حدود ۳۵-۲۱ روز طول می‌کشد تا خونریزی بعدی اتفاق بیفتد که به این فاصلة‌ زمانی یک دورة‌  قاعدگی  می‌گویند. در ابتدای بلوغ معمولاً دوره‌های قاعدگی نامنظمند و تعداد روزهای آن از یک دوره به دورة‌ بعد فرق می‌کند ولی اکثر دختران بعد از حدود ۲ سال از شروع قاعدگی، دوره‌های منظم پیدا می‌‌کنند. تخمک گذاری معمولاً‌ حدود وسط هر دورة قاعدگی اتفاق می‌افتد. اگر در حوالی این زمان مرد و زن با هم رابطه جنسی داشته باشند و از این طریق اسپرم مرد وارد دستگاه تناسلی زن شود، اسپرم به اصطلاح شنا می‌کند و خود را تا بالای رحم می‌رساند و از آنجا به داخل لوله‌های فالوپ (لوله‌های رحمی) می‌رود و خود را به تخمک می‌رساند و آنرا باردار می‌کند و در نتیجه حاملگی اتفاق می‌افتد

حاملگی:

 مایع منی در داخل  دستگاه تناسلی مرد ساخته می‌شود و با هر بار رابطه جنسی حدود ۵/۱ تا ۶ میلی‌لیتر از آن از آلت تناسلی مرد به بیرون رانده می‌شود که به این عمل انزال می‌گویند. در داخل این حجم از مایع منی مقدار زیادی اسپرم حدود ۹۰۰-۷۵ میلیون عدد اسپرم وجود دارد. رسیدن یک عدد اسپرم به تخمک آزاد شده برای بارور کردن آن و در نتیجه حاملگی لازم و کافی است.  بعد از اینکه تخمک بارور شد و سلول تخم بدست آمد، این سلول شروع به تولید مثل می‌کند و تعداد سلولهایش اضافی می‌شود و پس از یک هفته بلاستوسیت که اندازه‌اش در حد نوک سوزن است تولید می‌شود. بلاستوسیت خود را به رحم می‌رساند و در داخل دیوارة آن (در لایه آندومتر) که توسط هورمون استروژن کاملاً ضخیم و غنی از خون و آمادة‌ پذیرایی شده است لانه گزینی می‌کند.

هورمون جنسی زنانه دیگر یعنی پروژسترون تا انتهای حاملگی آمادگی دیوارة رحم برای پذیرایی از جنین در حال رشد را حفظ می‌کند. حال بلاستوسیت با دسترسی مناسب به منبع غذایی  شروع به رشد و بزرگتر شدن می‌کند و مراحل دیگر جنینی آغاز می‌شود. سلولهای خارجی این توده سلولی، بافت واسطه ای به نام جفت را بوجود می آورند که وظیفه اش انجام تبادلات لازم با بدن مادر برای بدست آوردن غذای لازم برای زنده ماندن و رشد و خارج کردن مواد زائد است. از این بافت به تدریج پرده‌ای در دور جنین تشکیل می‌شود. سلولهای داخلی، جنین و بافتهای مختلف آنرا بوجود می‌آورند. پس از حدود ۲ ماه جنین به اندازة‌ یک مشت بستة‌ دست است و تقریباً‌ تمام دستگاههای بدن او مانند مغز، اعصاب، قلب، خون، معده، عضلات و پوست ساخته شده است. این رشد ادامه می‌یابد و در حدود هفتة نهم بارداری جنین در داخل مایعی که دور تا دورش را گرفته‌ است شناور می‌شود. به این مایع، مایع آمنیوتیک می‌گویند. جفت نیز که شبیه یک دیسک است کاملاً‌ شکل می‌گیرد و به دیوارة رحم می‌چسبد و از طریق بند ناف به بدن جنین می‌رسد. جفت که حد واسط بدن مادر و جنین است، مواد غذایی را از طریق بند ناف به بدن جنین می‌رساند و رشد جنین ادامه پیدا می‌کند.

زایمان:

حاملگی حدود ۹ ماه طول می‌کشد. زمانیکه جنین آمادة تولد شد، سر آن به دهانة رحم فشار می‌آورد و آرام آرام آنرا باز می‌کند. دیوارة دهانة رحم هم به تدریج نازک‌تر می‌شود تا مجرای بازی برای عبور جنین و تولد او بوجود آورد. سپس پردة دور جنین پاره می‌شود و مایع آمنیوتیک به بیرون می‌ریزد. عضلات قوی در دیوارة رحم شروع به انقباض شدید می‌کنند که دردهای زایمانی را برای مادر بوجود می‌آورند و نیروی لازم برای خارج کردن و تولد جنین هستند. پس از چند ساعت که دهانة‌ رحم کاملاً باز شد سر جنین از این دهانه رد می‌شود و با عبور از واژن به بیرون از بدن مادر می‌آید و به این ترتیب نوزاد متولد می‌شود. اکثر نوزادان با سر متولد می‌شوند. بند ناف پس از تولد نوزاد توسط پزشک یا ماما بریده می‌شود. دقایقی بعد نیز جفت از دیوارة رحم جدا می‌شود و به همراه باقی ماندة بند ناف متصل به آن با انقباض عضلات رحم به بیرون رانده می‌شود و زایمان کامل می‌شود

بیماریها و مشکلاتی که برای دستگاه تناسلی زنانه ممکن است اتفاق بیفتد

التهاب و عفونت واژن و فرج:

ممکن است در اثر عوامل عفونی یا غیرعفونی مانند تماس با بعضی مواد تحریک کننده (مانند یک صابون خاص) بوجود آید. در مواردی که میکروب عامل بیماری باشد، رعایت نکردن بهداشت معمولاً علت آن است مثلاً اگر هنگام نظافت، ناحیة‌ تناسلی از عقب به جلو شسته شود میکروبهای موجود در مقعد به این ناحیه می‌رسند و می‌توانند عفونت ایجاد کنند. برای پیشگیری همیشه باید ناحیة تناسلی را از جلو به عقب بشورید. ازعوامل دیگر،  بیماریهای مقاربتی در زنانی است که از نظر جنسی فعال هستند. علامت التهاب این ناحیه، قرمزی، خارش ناحیة تناسلی و خروج ترشحات از واژن است که می‌تواند بد بو باشد. برای تشخیص و درمان این مشکل باید به پزشک مراجعه نمایید

خونریزی غیر طبیعی از واژن، یعنی خونریزی غیر از زمان قاعدگی. علت معمولاً وجود یک جسم خارجی مانند یک تکه دستمال کاغذی باقیمانده درون واژن است. گاهی علت وارد شدن ضربه به ناحیه است. برای تشخیص و درمان این مشکل باید به پزشک مراجعه نمایید

حاملگی نابجا:

گاهی تخمک بارور شده به سمت رحم حرکت نمی‌کند و مثلاً در داخل لوله فالوپ (لوله رحم) به سرعت شروع به رشد می‌کند و یا اصلاً وارد لولة‌ فالوپ نمی‌شود و در محوطة لگن شروع به رشد می‌کند که به آن حاملگی نابجا می‌گویند. علامت اصلی آن درد شکم در زنی است که احتمال بارداری دارد. مراجعه هر چه سریعتر به پزشک لازم است زیرا که برای درمان آن ممکن است جراحی مورد نیاز باشد.

آندومتریوز:

 آندومتریوز زمانی است که بخشی از بافت  آندومتر رحم (بافتی که داخل رحم را می پوشاند) در جایی دیگر مانند داخل لوله‌های رحمی یا در حفرة لگن قرار می‌گیرد و بنابراین مانند آندومتر طبیعی  در طی خونریزی  قاعدگی  ، خونریزی می کند و منجر به علائمی مانند خونریزیهای غیر طبیعی از واژن، قاعدگیهای بسیار دردناک، درد عمومی در ناحیة لگن و یا درد در هنگام اجابت مزاج یا نزدیکی می شود.

کیست تخمدان:

زمانی است که حفره‌ای غیر طبیعی در درون تخمدان ایجاد شود و در داخل آن مایع جمع شود.

کیست تخمدان نسبتا شایع است و اکثر آنها تا زمانیکه کوچک باشند مشکلی ایجاد نمی‌کنند امّا در صورتیکه این کیست شروع به بزرگ شدن کند می‌تواند درد شکمی ایجاد کند و در داخل خود خونریزی کند. کیست تخمدان در اکثر موارد خودبخود از بین می‌رود و درمان خاصی نمی‌خواهد ولی در صورتیکه علامت دار شود ممکن است پزشک تصمیم بگیرد که مدتی قرض جلوگیری از بارداری به بیمار بدهد تا کیست کوچک شود. در بعضی موارد نیز با جراحی کیست خارج می‌شود

حالتی دیگر نیز وجود دارد که شایع نیست و بیماری پلی کیستیک تخمدان نامیده می‌شود. این بیماری یک نوع بیماری غدد است. تعداد زیادی کیست در داخل هر دو تخمدان ایجاد می‌شوند و از خود هورمون مردانه ترشح می‌کنند که باعث تغییرات غیرطبیعی در بدن زن می‌شود مثلاً‌ نظم قاعدگی  او را به هم می‌زند. این بیماری اکثراً در سنین نوجوانی خود را نشان می‌دهد و بر اساس شدت و نوع بیماری درمان برای تنظیم هورمونهای بدن انجام می‌شود

اختلالات قاعدگی

یک سیکل (دوره)  قاعدگی طبیعی معمولا بین ۲۱ تا ۳۵ روز طول می کشد. در صورتیکه زمان یک سیکل کمتر از ۲۱ روز یا بیشتر از ۳۵ روز باشد، باید برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه نمایید. طول یک سیکل قاعدگی  تعداد روزها از زمان اولین روز شروع خونریزی  تا اولین روز شروع خونریزی در سیکل بعد است

 طول سیکلهای قاعدگی معمولا با اختلاف یک یا دو روز از یک سیکل به سیکل دیگر متفاوت است . بخصوص در سنین پایین تر و در اوایل بلوغ این نامنظمی بیشتر دیده  می شود و معمولا با افزایش سن، نظم سیکلها افزایش می یابد. در صورتیکه سیکلهای تقریبا منظم داشته اید و اخیرا اختلاف تعداد روزهای سیکلها از یک سیکل به سیکل دیگر بیشتر از ۷ روز شده است  و این نامنظمی در چند ماه متوالی وجود داشته باشد باید به پزشک مراجعه نمایید

مقدار کل خونریزی قاعدگی در هر سیکل معمولا بطور متوسط ۳۵ میلی لیتر (کمتر از نصف استکان) و حداکثر ۸۰ میلی لیتر است. یکی از راههای تخمین میزان خون قاعدگی، جمع آوری نوارهای مورد استفاده در یک کیسه نایلونی کاملا دربسته و وزن کردن آن و سپس کم کردن وزن بدست آمده از وزن نوارهای خشک است. در صورتیکه میزان خونریزی بیش از ۸۰ میلی لیتر باشد، برای بررسی بیشتر باید به پزشک مراجعه کنید. در صورت تأخیر در درمان ممکن است کم خون شوید. همچنین درصورتیکه در ظرف ۲ ساعت نیاز به تعویض نوار بهداشتی داشته باشید، نشاندهنده خونریزی زیاد است و باید بررسی گردد

 یک قاعدگی طبیعی نباید بیش از ۷ روز به طول بینجامد. در صورت طولانی شدن خونریزی قاعدگی بررسی پزشکی لازم است

آمنوره زمانی است که دختری ۱۶ سال دارد ولی تا کنون قاعده نشده است و یا سه سال از زمان بلوغ او می‌گذرد ولی هنوز قاعده نشده است و یا علایم بلوغ را تا سن ۱۴ سالگی از خود نشان نداده است. همچنین در کسی که قبلاً قاعده شده است ولی برای مدت طولانی دیگر بدون آنکه حامله باشد، قاعده نشده است.  در این موارد بررسی پزشکی مورد نیاز است

ساختارهای داخلی دستگاه تناسلی زن (تخمدان ها، لوله های حمل تخمک، رحم و مهبل) در یک سوم پایینی شکم قرار دارند. تخمدان ها، حاوی فولیکول هایی هستند که تخمک ها (سلول هایی که با اسپرم مرد ترکیب شده، نوزاد ایجاد می کنند) را در خود نگه می دارند. هر ماه یک تخمک بالغ شده، از تخمدان رها می شود؛ شیپور (فیمبریا) تخمک را به داخل لوله حمل تخمک هدایت می کند و از آنجا تخمک به طرف رحم رانده می شود. مهبل که مسیری با جدار عضلانی است، ارتباط رحم را با خارج بدن برقرار می سازد. ساختارهای خارجی که مجموعاً فرج نام دارند، شامل کلیتوریس حساس و چین های پوستی به نام لب هستند که ورودی مهبل و پیشابراه را محافظت می کنند. غدد بارتولن که مایعی را برای لیز کردن در حین مقاربت جنسی ترشح می کنند، درست در داخل ورودی مهبل قرار دارند.

تغییرات حاصل از بلوغ در دختران

بلوغ دوره ای است که در طی آن، مشخصات جنسی ایجاد و اعضای تناسلی بالغ می شوند. در دختران، بلوغ بین‌‌۱۰ تا ۱۴ ‌سالگی شروع می شود و۳ ‌تا ۴ ‌سال طول می کشد. غده هیپوفیز شروع به ترشح هورمون هایی می کند که تخمدان ها را برای تولید هورمون های جنسی زنانه یعنی استروژن و پروژسترون، تحریک می کنند. این هورمون ها باعث ایجاد تغییرات فیزیکی از جمله بزرگی پستان ها و لگن ها و رشد موهای عانه و زیر بغل می شوند و به دنبال آن، تخمک گذاری و قاعدگی را تحریک می کنند.

قاعدگی
در طول چرخه قاعدگی، بدن زن برای بارداری احتمالی آماده می شود. این چرخه به وسیله ۴ هورمون تنظیم می شود. هورمون تحریک کننده فولیکول و هورمون لوتئینی که از غده هیپوفیز ترشح می شوند، باعث بلوغ یک تخمک در یک فولیکول و آزاد شدن آن می شود. تخمک و فولیکول آن، استروژن و پروژسترون ترشح می کنند که باعث ضخیم شدن مخاط رحم می شوند. اگر یک تخمک بارور شود، خود را وارد سطوح داخلی رحم می کند و اگر بارور نشود، در طول قاعدگی به همراه خون و سلول های حاصل از مخاط داخلی رحم، از بدن خارج می شود. این چرخه حدود ۲۸ ‌روز طول می کشد ولی مدت زمان آن ممکن است از ماهی تا ماه دیگر و از زنی به زن دیگر فرق کند. یک چرخه قاعدگی کامل
این تصویر تغییرات حاصل در آندومتر(مخاط رحم) و تخمـدان را در طی چرخـه قاعدگی نشـان می دهد. تخمک می تواند در زمان تخمک گذاری که از فولیکول آزاد می شود، به وسیله یک اسپرم بارور گردد

نقش پستان ها
پستان ها در تحریک جنسی نقش دارند و نقش اصلی آنها تولید شیر برای نوزادان است. در طول بلوغ، هورمون استروژن باعث رشد و تکامل پستان ها می شود. در طول بارداری، تغییرات هورمونی، پستان ها را باز هم بزرگتر می کنند و در اواخر بارداری، تولید شیر را درغده هایی به نام لوبول تحریک می کنند. این غده ها به مجاری وصل می شوند که به کانال هایی به نام آمپول ختم می شوند. آمپول در سطح نوک پستان به بیرون باز می شود. بقیه بافت پستان عمدتاً چربی است و مقدار کمی بافت همبند نیز دارد که به نگهداری پستان کمک می کند.
ساختار پستان
پستان ها عمدتاً از لوبول ها و مجاری شیر به همراه چربی و بافت همبند تشکیل می گردند. شیر از نوک پستان خارج می شود. ناحیه تیره اطراف نوک پستان آرئول نام دارد. یائسگی
یائسگی زمانی است که چرخه قاعدگی متوقف می شود این امر معمولاً بین۴۵ ‌تا۵۵ ‌سالگی رخ می دهد. تخمدان ها دیگر به هورمون تحریک کننده فولیکول پاسخ نمی دهند و هورمون های جنسی زنانه (استروژن و پروژسترون) کمتری تولید می کنند. در نتیجه، تخمک گذاری و قاعدگی خاتمه می یابد. به محض این که زنـی به مرحـله یائسگی برسد، دیـگر بارور محسوب نمی شود. درست در سال های قبل و بعد از یائسگی، تغییرات هورمونی باعث ایجاد علایمی چون نوسان خلق، گر گرفتگی، خشکی مهبل و عرق کردن شبانه می گردد. یائسگی ممکن است منجر به تغییرات فیزیکی طولانی مدت مثل پوکی استخوان شود
استخوان دچار پوکی
هورمون جنسی استروژن برای تقویت استخوان ها لازم است. غلظت پایین استروژن پس از یائسگی می تواند منجر به پوکی استخوان شود که همان گونه که در این تصویر میکروسکوپی نشان داده شده است، یک بیماری است که در آن استخوان ها تراکم خود را از دست می دهند و ممکن است نازک و شکننده شوند.